Hareket Tüzüğü/İçerik/Görev & Sorumluluklar

Hareket Tüzüğü

SSS

İçerik

Topluluk İstişareleri

Tasarı Komitesi

Hareket Tüzüğü'ndeki Görev & Sorumluluklar bölümü Wikimedia hareketini geliştirmeye yönelik değişiklikler öneriyor. Ayrıca belirli iş akışlarının büyük değişiklikler olmaksızın devam edeceğini de kabul ediyor. Bu karar mevcut iş akışlarının yeterliği ve etkinliğinin tanınması yoluyla yürütülür. Bu başarılı uygulamaların sürdürülmesi ile, hareket zorunlu işlemlerin elverişli ve yapıcı kalmasını sağlıyor. Neticeten, üyeler olumlu değişiklikler yapma ve etkilerini maksimize etmeye odaklanıyor. Bu bölüm, uyumlu ve yüksek performanslı bir hareket yaratmak için yeniliği benimsemekle halihazırda iyi işleyeni korumak arasında bir denge kurmayı amaçlıyor.

Bu tasarının içeriği

Giriş

Wikimedia hareketindeki oluşumlar ve pay sahipleri, hareket çapında mümkün olduğu ölçüde eşit görev ve sorumlulukları adem-i merkeziyetçi bir şekilde dağıtır.

Yetki devri ilkesine göre, sorumluluklar mümkün oldukça aşağı düzeye devredilir. Bu, önerilen eylemin hedeflerine bu düzeyde yeterince ulaşılamadığı ancak önerilen eylemin ölçeği veya etkileri nedeniyle daha yüksek bir düzeyde daha iyi gerçekleştirilebildiği durumlar dışında geçerlidir. Daha üst düzey sorumluluklar için, tüm hareketi temsil eden yapılar mevcuttur. Bunlar karar almada fikir birliğini inşa etmek ve sonuçlar için hesap verilebilirlik amacıyla oluşturulmuştur.

Gönüllüler

Gönüllüler, hareketin insan çekirdeğidir. Bireyler olarak Wikimedia hareketinin misyonuna katkıda bulunma hakkına sahiplerdir. Wikimedia bağlamında bir gönüllü, çabaları için düzenli ödeme almaksızın zamanını ve enerjisini Wikimedia etkinliklerine bağışlayan kimsedir. Bunu, proje düzenleme, idari görevler, komite katılımı ve etkinlik organizasyonu gibi yollarla çevrimiçi veya çevrimdışı olarak yaparlar. Bazı durumlarda gönüllüler, çabaları karşılığında masraf geri ödemesi, ödüller, gadget'lar, destek paketleri veya maaşlar gibi ödemeler almaya hak kazanabilir.

Yönetim yapısı

Gönüllüler hareket içindeki bireysel ya da toplu faaliyetlere katılabilir ve herhangi bir açık grup, topluluk, proje, iştirak veya ağ ile ilişki kurabilir. Wikimedia Hareketi gönüllü olarak katkıda bulunan insanların bir arada olmasıyla başarılı olmaktadır.

Sorumluluklar

Hareketin üzerine kurulduğu dayanak gönüllülerdir. İkincisi onlar olmadan var olamazdı. Katkıları bireysel olarak proje düzenlemekten hareketin büyümesi için topluluklar oluşturmaya kadar uzanmaktadır.

Bütün gönüllülerin katkıda bulunurken hareket politikalarını ve yönergelerini takip etmesi gerekir. Davranış kurallarında da tanımlandığı üzere, Wikimedia hareketi faaliyetleri içerisindeki bireysel eylemlerinden sorumludurlar.

Haklar

• Gönüllülerin Wikimedia hareketiyle ilişkisi gönüllülük esaslıdır. Yani bir gönüllünün yapabileceği katkının sınırı yoktur. Yapmak istedikleri katkının mahiyeti ve kapsamını belirleme hakkına sahiptirler.
• Her gönüllü hareketi her zaman bırakma hakkına sahiptir. İstedikleri zaman ara verebilir veya ayrılma zamanının geldiğine karar verdiklerinde ayrılabilirler.
• Gönüllülerden bireysel olarak aşırı talepte bulunmamaya dikkat edilmelidir. Gönüllüler her zaman ek katkı veya geri bildirim taleplerini reddetme hakkına da sahiptir.
• Hareketin içindeki her gönüllünün kendisine karşı saygılı davranılma hakkı ve adil bir şekilde katılım şansı vardır.
• Gönüllülerimiz için destekleyici ve ödüllendirici bir ortam sağlamak amacıyla, masraf geri ödemesi, etkinlik ödülü, gadget'lar, destek paketleri, ödenek vb. açısından gözetlenen bir ödeme hükmü bulunabilir.

Topluluklar

Wikimedia gönüllü toplulukları, Wikimedia projeleri ve faaliyetlerini inşa etmek, zenginleştirmek ve geliştirmek için çevrimiçi ve çevrimdışı olarak katkı sağlayan gönüllü gruplarıdır.

Wikimedia toplulukları, tematik, coğrafi, dilsel veya proje bazlı gibi birçok farklı şekilde mevcuttur.

Yönetim

Proje toplulukları çevrimiçi Wikimedia projelerine katkı sağlayan insan gruplarıdır. Bağlamları içerisinde, evrensel davranışsal kurallara uyum sağlayarak politikaları üzerinde geniş yetkileri bulunmaktadır. Bu özerklik, yeni sosyal ve teknolojik yaklaşımları kolaylaştıran bir deney ruhunu besler.

Topluluklar, bir topluluktan diğerine değişen, kendi katılımcı yönetim süreçlerini belirler ve takip eder. Bazı topluluklarda, bu süreçleri desteklemek ve yönetmek üzere çeşitli komiteler ve görevler vardır. Bunlar; şimdi sayacaklarımızla sınırlı olmamak üzere: bürokratlar, kâhyalar, hizmetliler, Hakem Komitesi üyeleri ve benzeridir. Topluluklarla birlikte, içerik politikaları ile projelerin, iş akışlarının ve işbirliklerinin sürdürülmesi ve gelişiminden sorumludurlar.

Her topluluğun yönetim yapısının bizzat topluluk tarafından belirlenmesi nedeniyle organize bir topluluk üzerinde çok az gözetim vardır; ancak her topluluğun takip etmesi gereken bir dizi yol gösterici ilke vardır.

Sorumluluklar

Topluluklar, hareketin sürdürülebilirliği ve büyümesini temin etmek üzere tüm düzenleme, gözetleme, yönetim ve mevcut ve gelecek projelerin büyütülmesi faaliyetlerinden sorumludur. Ayrıca kendi projelerindeki çalışma şekillerini ve kuralları şekillendirmek ve uygulamaktan, kendi bağlamlarındaki faaliyetleri organize etmekten ve yönlendirmekten de sorumludurlar.

Genel olarak, proje toplulukları, yönetim anlamında aynı topluluğun kullanıcılarına karşı sorumludur.

Haklar

Proje toplulukları, projelerinin içeriği üzerinde tam editoryal kontrole sahiptir.

Toplumun katılımı Hareketin uzun vadeli sürdürülebilirliğinin temelidir. Wikimedia Vakfı veya Küresel Konsey tarafından yapılan ve topluluğun iş akışlarını etkileyen herhangi bir değişiklik için, ilgili topluluklara esaslı ve anlamlı istişare teklif edilmelidir. İş akışı etkileyen değişiklikler, arayüz veya yazılım değişiklikleri veyahut hareket stratejisi, davranış kuralları gibi toplulukları etkileyen küresel projeleri içerebilir. Hareket Tüzüğü eklentileri gibi bazıları gelecek onaylamalara tabidir.

Kritik rakip çıkarların bu tür bir istişareyi engellediği durumlarda, Küresel Konsey veya WMF, istişarenin neden yapılamayacağını açıklamalıdır. Gerçek acil durumlarda, Küresel Konsey veya WMF kendi yetkileri dahilinde hareket edebilir ancak daha sonra benzer bir açıklama yapmak zorundadır. Sonrasında istişare ve muhtemel inceleme fırsatı (işlemlerin geri alınması ihtimali de dahil) teklif edilecektir. Küresel Konsey ve WMF, kararlar veya eylemler hakkında istişarelerde bulunmadan önce fiili sonuçlara ulaşmaktan kaçınmalıdır.

Topluluk iş akışlarını etkileyeceği tahmin edilen ve topluluk üyelerinin erişimine açık ve keşfedilebilir olması gereken değişikliklerle ilgili bilgiler ve güncellemeler. Bunlarla sınırlı olmamak üzere güncellemeler şunları içerir: devam eden projeler ve fırsatlar, WMF ve Küresel Konsey (alt komiteleri dahil) hakkında bilgi. Topluluklar, hareket değerlerimize uygun yeterli belgelendirme hakkına sahiptir. Gizli, özel, tescilli olması veya yasa uyarınca paylaşımına izin verilmemesi nedeniyle açıklanamayan bilgiler bu kamuya açık yayınlardan muaftır.

Hareket Yapıları

Hareket yapıları, Wikimedia Hareketi içerisinde, tanınmaları için resmi süreçlerden geçmiş bağımsız yapılardır. Wikimedia'nın özgür bilgi misyonunu sürdürür, hareket değerlerine bağlı kalır ve kabul görmüş kapsamları dahilinde karar alma ve hareket stratejisinde aktiftirler.

Hareket yapıları ilgili kullanıcıları ve gönüllüleri bir araya toplar ve özel uzmanlık alanlarında hizmet verir. Bu yapılar kurumsal destek sunar, görevleri devreder ve gönüllülere ve diğer kuruluşlara faaliyetlerin geliştirilmesi, işletilmesi ve koordine edilmesinde yardımcı olur.

Hareket yapıları, üyelikleri genişleterek, işbirlikleri inşa ederek, dayanışmayı teşvik ederek, becerilerini ve topluluk bilinçlerini geliştirerek Wikimedia topluluklarının büyümesini ve gelişmesini kolaylaştırır. İlgili topluluklarla iletişim için kanallar oluşturur ve onların temsilcisi olarak hareket eder. İşin doğası ve kapsamı göz önüne alındığında, gerekli kaynakların ve desteğin topluluklara ulaştırılmasını destekler.

Uzun vadeli hedefi, hareketin kaynaklarının hareket organlarının yelpazesine yayılması ve tek bir organın hakimiyetinde olmaması, hem Küresel Konsey hem de Wikimedia Vakfı tarafından denetlenmesidir. Bunu başarmak için, faydacı bir adem-i merkeziyetçiliği geliştirmek adına stratejik alanlarda büyüme önceliklendirilecek.

Küresel Konsey

(Okuyucuya not: Küresel Konsey hakkında bilgi tasarı sürecinin sonraki sürümünde Tüzük'ün Görev & Sorumluluklar bölümüne eklenecektir. Mevcut bilgiler için Küresel Konsey tasarısına bakınız.)

Ağlar

(Okuyucuya not: Ağlar hakkında bilgi tasarı sürecinin sonraki sürümünde Tüzük'ün Görev & Sorumluluklar bölümüne eklenecektir. Mevcut bilgiler için Ağlar tasarısına bakınız.)

Wikimedia İştirakleri

Wikimedia Hareketi İştirakleri, Wikimedia Hareketi'ndeki, Küresel Konsey ve onun atanmış komitesi tarafından resmi olarak tanınan veya Küresel Konsey'in başlangıcından ve geçiş döneminden önce Wikimedia Vakfı tarafından tanınan kuruluşlardır.

Bir Hareket iştiraki, belirli bir coğrafi kapsama sahip bir Wikimedia Şubesi, küresel veya bölgeler arası kapsama sahip ancak farklı bir temaya sahip bir Tematik Organizasyon ve hem bölgesel hem de güncel olabilen bir Kullanıcı Grubu olabilir. İştirakler, faaliyetlerin ve ortaklıkların sağlanması için grupların hareket içinde örgütlenebileceği bir anahtar yoldur.

Yönetim

Bir iştirakin oluşumu ve yönetimi, iştirakin faaliyet gösterdiği bağlam ve ihtiyaçlara bağlı olarak karar vermesine açıktır. Karar alıcısı bir iştirak heyeti veya benzeri olup iştirak, temsil ettiği gruba -mesela, üyelik yapısına- karşı sorumludur. İştirak ayrıca hareket misyonu ile değerlerine uymak ve tanınma kriterlerine riayet etmek zorundadır.

Sorumluluklar

İştiraklerin her biri, iştirak tarafından desteklenen toplulukların sürdürülebilirliğinden sorumludur ve sonuçta doğrudan veya dolaylı olarak bir veya daha fazla çevrimiçi projeye yardım etmelidirler: kendi toplulukları içinde katılımı, eşitliği ve çeşitliliği kolaylaştırmak; Evrensel Davranış Kurallarına uymak; ve kendi bölgelerinde veya çalışma konularında ortaklıklar ve işbirlikleri geliştirmek. İştiraklerin, para toplamayı seçmeleri halinde diğer para toplama yapılarıyla koordine olmaları beklenir. İştirakler, kamuya açık, erişilebilir raporlar sağlamak yoluyla yaptıkları işi görünür kılmaktan sorumludurlar.

Bir iştirakin operasyonlarını etkiliyorsa, kendi operasyon alanında (tema veya bölge) önerilen herhangi bir Ağ ve Hareketin yapısı ve yönetimine ilişkin önerilen herhangi bir değişiklik konusunda bir iştirake danışılması gerekir.

Wikimedia Vakfı

Wikimedia Vakfı, Wikimedia Hareketi'nin ücretsiz bilgi platformlarından ve teknolojisinden yasal olarak sorumlu olan ve aynı zamanda bunların barındırılmasından da sorumlu olan bir sivil toplum kuruluşudur (STK). Wikimedia Hareketi genelinde devam eden katılım ve temsilin yönlendirdiği stratejik bir yön uygular.

Wikimedia Vakfı'nın çalışmaları, ayrı tüzel kişilikler olan ve kendi tüzükleri olan Wikimedia Endowment ve Wikimedia Enterprise gibi uzmanlaşmış kuruluşlar tarafından tamamlanmaktadır.

Yönetim yapısı

Wikimedia Vakfı'nın (WMF), Mütevelli Heyeti kararları ve hem Mütevelli Heyeti hem de WMF personeli için geçerli olan WMF politikalarıyla tamamlanan kendi tüzüğünde yönetim yapısı vardır. Üyelerinin en az yarısı topluluklardan oluşan Mütevelli Heyeti, WMF İcra Kurulu Başkanı'na (CEO) devredilen görevleri ile ana karar vericidir. WMF kendi özgür bilgi misyonuna ve Wikimedia topluluklarına karşı sorumludur. WMF, Mütevelli Heyeti ve CEO'nun genel kararları hakkında daha geniş Wikimedia Hareketi'ni bilgilendirir. WMF bu bilgilerin açık ve kolay erişilebilir olmasını sağlar.

WMF, öncelikli olarak belirli bir konu hakkında bilgisi ve ilgisi olan gönüllülerden oluşan ve görevlerini yerine getirirken WMF personeli tarafından desteklenen komiteler tarafından tavsiye edilir ve desteklenir.

Sorumluluklar

WMF Wikimedia projelerinin ve hareketinin uzun vadeli sürdürülebilirliğinden sorumludur. Wikimedia projelerinin sunulduğu sunucuları sürdürür ve temel yazılım geliştirmeden sorumludur. WMF, küresel banner bağış toplama kampanyalarından sorumludur. WMF aynı zamanda Wikimedia Enterprise projesinden de sorumludur.

WMF, Vakfın hukuki yönlerini ele almaktan ve Mütevelli Heyeti etrafındaki süreçler, yıllık ve çok yıllı planların geliştirilmesi ve Wikimedia ticari markalarının korunması gibi genel yönetimini denetlemekten sorumludur.

WMF, politika ve tüzük değişikliklerinden etkilenecek ilgili pay sahiplerine danışır. Uygun olduğu durumlarda dışarıdan hukuki tavsiye de alır.

WMF, para toplamada koordinasyonu şeffaf, kapsayıcı ve hesap verebilir şekilde temin etmek için Küresel Konsey ile birlikte süreçler oluşturur. Süreç özellikle farklı hareket organlarının çabaların çakışmasını veya tekrarlanmasını önlemeye yönelik çabalarını açıklığa kavuşturacaktır.

WMF, hareketin çalışmalarını etkileyen, hareket dışından gelen gelişmeleri, mesela yasal konuları ve tehdit altındaki toplulukları takip ediyor.

İleri okuma

• Foundationwiki üzerinde bu tasarı bölümü için harici yasal geri bildirim
• Foundationwiki üzerinde bu tasarı bölümü için Wikimedia Vakfı'nın yasal geri bildirim
• Wikimedia Foundation's replies to the questions about legal responsibilities at foundationwiki (5 January 2024)