Election candidates 2006/ArnoLagrange/statement/Pl

Tekst esperancki jest oryginalny. Proszę przetłumaczyć poniższy tekst na inne języki. Dziękuję Arno Lagrange ✉ 09:40, 13 August 2006 (UTC)[reply]

Przełożone z esperanta, ale sens skontrolowany z tekstem francuskim. Tradukita el Esperanto, kontrolita kontraŭ la franca teksto. NoychoH 18:41, 30 August 2006 (UTC)[reply]

Inne języki : Ar; Da; De; En; Eo; Es; Fi; Fr; It; Ja; Nl; Pl; Pt; Ru; Zh;

Deklaracja

Może się wydawać komuś niepoważne, że w mojej deklaracji mówie tylko o kwestii językowej i o niczym innym. Lecz właśnie, dopóki ten jednostronny problem nie zostanie właściwie rozwiązany, wydaje mi się niemożliwe sensownie zagłębiać w inne problemy. Jak mam wejść w debatę na ten czy inny poważny temat, jeśli - z powodu barier językowych - podobnie jak zdecydowana większość użytkowników nie jestem w stanie dobrze zrozumieć, o co chodzi?

Widoczna jest co prawda troska, by upowszechnić nieco wielojęzyczność w Meta (na przykład w czasie obecnych wyborów), ale oczywiste jest, że zdecydowana większość debat - czy na stronach Meta, czy przez IRC, czy na sieciowych listach dyskusyjnych (np. Foundation-l) toczy sie tylko po angielsku. Próbowałem zainteresować się pewnymi kwestiami czy pytaniami, ale stale byłem przytłaczany nadmiarem obszernych tekstów i informacji po angielsku: brakuje im zwartości, podsumowania tez, czy choćby streszczenia w innych językach. Łatwo stwierdzić, że ludzie stale używający języka angielskiego (czy to jako ojczystego od urodzenia, czy też jako nieojczystego, ale przywyczajeni do używania go codziennie) nie są wcale świadomi, że pozostawiają na marginesie tych wszystkich, którzy nie opanowali tego języka w takim stopniu, jak oni sami. I całkiem nie dbają o zwięzłość i precyzję, przepełniają ważne informacje zbędnymi przerywnikami na tematy błahe, uzywają wyrażeń żargonowych (slangowych) lub zwrotów nadmiernie technicznych, stosują skróty, których nie można znaleźć ani w słownikach, ani nigdzie indziej. W konsekwencji, nawet ze średnim poziomem znajomości języka angielskiego nie ma mowy o wejściu w debatę, chyba że dysponuje się nieograniczonym czasem.

Różnorodność językowa

Różnorodność językowa jest wartościowym bogactwem ludzkości. Wydaje się, że wielojęzyczność projektu Wikipedii jest sama w sobie dowodem uznania tego faktu: dostarczanie ludzkości wiedzy jest sensowne, o ile elementy tej wiedzy są dostępne w języku, jakim włada nowy przybysz. Ta uwaga w równym stopniu dotyczy funkcjonowania samego systemu, który dysponuje owym zbiorem wiedzy i który go dostarcza.

Ukazanie wag kilku spośród języków świata: ogólna liczba użytkowników, liczba używających jako języka ojczystego, siła ekonomiczna, liczba internautów, liczba witryn internetowych, liczba artykułów w Wikipedii

Język angielski obecnie zajmuje dominującą pozycję w świecie, w Internecie, a także w zespoje projektów Wikipedii. Przyczyny tego da się wyjasnić racjami historycznymi i ekonomicznymi. Najpierw brytyjski duch podbojów zaprowadził język angielski w różne części archipelagu Wysp Brytyjskich, a potem we wszystkie części świata, gdzie Imperium Brytyjskie zdobyło jakieś terytorium. Dokonywało się to z użyciem przemocy i przelewu krwi. Potem, dokładnie po dwóch wojnach światowych, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej stały się najpotężniejszym państwem świata - z punktu widzenia ekonomicznego i militarnego. Przy okazji język angielski stał się językiem "prawie" wszystkich Amerykanów, którzy tam przybyli z najprzeróżniejszych części świata - ale dopiero po utracie ich języka ojczystego. W tym kontekście pojawiła się technika komputerowa, Internet i Wikipedia. We wszystkich tych dziedzinach język angielski zajmuje pozycje dominującą, ponieważ anglofoni (ludzie mówiący po agielsku od urodzenia, jak Amerykanie, Kanadyjczycy, Brytyjczycy, Australijczycy i in.) mają znacznie lepszą sytuację ekonomiczną w porównaniu z resztą świata. W tych krajach istnieje najwięcej komputerów, najwięcej ludzi ma możliwość podłączenia się do Internetu. Co więcej, liczni ludzie z różnych innych krajów, niemówiący po angielsku od urodzenia, uznają, że angielski jest już bezwarunkowo i nieodwracalnie językiem światowym, który oni sami muszą opanować za wszelką cenę. Do tego stopnia, że nawet zwracają się do swych rodaków po angielsku (yes! yes!). W konsekwencji, język angielski, który jest tylko jednym z 6700 języków świata, a językiem ojczystym tylko dla niewielkiej części ludzkości, zajmuje w Internecie i w projektach Wikipedii nieproporcjonalnie wysoką pozycję. Większość uczestników projektu Wikipedii nawet nie zdaje sobie sprawy z tej sytuacji i z negatywnych konsekwencji, jakie ona rodzi: większość ludzkości, a nawet większość Wikipedystów, jest po prostu marginalizowana i faktycznie nie ma prawa głosu.

Jak zmienić sytuację?

Oczywiste jest, że kiedy w jakimś systemie pewien określony język zajmuje taką dominującą pozycję, bardzo trudno jest zmienić sytuację, gdyż ci, którzy nie cierpią z tego powodu, wcale nie widzą potrzeby (ani nie mają chęci) zmiany, zaś ci, którzy z tego powodu cierpią, nie mają możliwości wypowiedzieć się, aby zostali wysłuchani. Kiedy na przykład ja stawiam ten problem, przywołuje się mnie do porządku: "Jak ty chcesz brać udział w pracach Rady Nadzorczej, skoro nie mówisz dobrze po angielsku?" Sytuacja wydaje się bez wyjścia. Oczywiście, jeśli dzisiaj przeprowadzilibyśmy głosowanie w ramach projektów Wikipedii nad pytaniem: "Czy dzisiejsza dominująca pozycja języka angielskiego przeszkadza ci i czy chciał(a)byś, aby Wikipedia stała się rzeczywiście wielojęzyczna, tzn. żeby wszystkie ważne elementy debat były obowiązkowo dostępne w pewnej liczbie określonych języków?" - to jest wysoce prawdopodobne, że większość głosujących odpowiedziałaby: "Nie, dominująca pozycja języka angielskiego wcale mi nie przeszkadza (dobrze znam angielski), wielojęzyczność jest zbytecznym ozdobnikiem, z którego sobie kpię". Zmiana sytuacji może zatem być tylko rezultatem świadomego wysiłku aktualnego zespołu uczestników, aby (obecnie lub w przyszłości) otworzyć system na uczestników, którzy teraz są na marginesie.

Możliwe rozwiązania

W obecnej sytuacji, gdy używa się prawie wyłącznie języka angielskiego a tylko okazyjnie troszczy o zastosowanie wielojęzyczności, stoimy przed następującymi możliwościami:

Wprowadzić rzeczywistą wielojęzyczność, określając pewne reguły:
- dla każdego etapu debaty (propozycji, dyskusji, głosowaniu, decyzji końcowej), prowadzonej w dowolnym języku, powinno zostać sporządzone zwięzłe streszczenie,
- każde takie streszczenie istotnych elementów debaty powinno zostać przetłumaczone na pewne określone języki (np. języki najważniejszych Wikipedii) w pewnym określonym czasie.

Ponieważ wielojęzyczność ma tę wadę, że jest kosztowa i powolna (czasochłonna), należy przewidzieć w określonej perspektywie czasowej wprowadzenie neutralnego języka pomocniczego, który pełniłby rolę języka roboczego dla wszystkich, wobec którego wszyscy byliby równi a nikt uprzywilejowany, gdyż nie byłby on językiem ojczystym, dla jednych - znanym od urodzenia, a dla innych - poznawanym dopiero w późniejszym wieku (w zasadzie nigdy do końca) - będą oni w stanie wyrażać swe myśli przy jego pomocy tylko z pewnym zakłopotaniem.
- Skoro obecnie żaden język pomocniczy nie moze zostać natychmiast zastosowany, trzeba określić kalendarz wprowadzenia go:
  - 1 - zdecydować się na przyjęcie języka pomocniczego;
  - 2 - zdecydować, który z istniejących języków pomocniczych wybrać (esperanto, ido, interlingwa, lojban, ...);
  - 3 - określić okres próbny, podczas którego wolontariusze nauczą sie języka i zaczną go używać, obok innych języków, w okresie, gdy nadal będzie funkcjonować wielojęzyczność;
  - 4 - po tym okresie próbnym, jeśli cały proces da wyniki, określić na nowo reguły użycia języków. Niech debaty toczą się przede wszystkim w języku pomocniczym, a tłumaczenia niech będą sporządzane z niego, dla zapewnienia dalszego funkcjonowania społeczności wielojęzykowej.

Ewentualni kandydaci do statusu języka pomocniczego:

Esperanto: najlepiej nadaje się do tego celu - jest to język najbardziej dojrzały, najbardziej rozwinięty jeśli chodzi o zasób słownictwa, co umożliwia używanie tego języka od ponad 100 lat poprzez tysiące użytkowników z wszystkich kultur świata. Posiada własną twórczość kulturalną (literatura piękna, prace naukowe, słowniki specjalistyczne), posiada żywy zespół użytkowników, obecny na całym świecie. Wszystkim innym kandydatom do roli języka pomocniczego brakuje owego rozpowszechnienia. Dzisiaj istnieje zaledwie po kilkudziesięciu użytkowników każdego z pozostałych projektów językowych - i to w nielicznych krajach.
Ido: różni się od esperanta tylko kilkoma szczególnymi (mało istotnymi) zmianami językowymi.
Interlingva: język w pełni romański, łatwy do opanowania dla mówiących jakimś językiem romańskim, ale nieloniecznie dla innych.
Lojban: język całkiem niedojrzały. Bardzo mała liczba użytkowników, słownictwo bardzo niekompletne.
Inne: jeszcze bardziej niedojrzałe, użytkowników jeszcze mniej.