User:Iñaki LL/Slides-eu
Nola kontabilizatu atalak edit
Gai medikoen inguruan editatu edit
Batzuetan, irakurleek Internetera jotzen dute informazio medikoaren bila, eta Wikipedia, oro har, da munduan gehien kontsultatutako iturrietako bat, Osasunaren Munduko Erakundea eta beste erakunde garrantzitsu batzuk baino gehiago.
Osasun gaiei buruzko informazio eskasak ondorioak ekar diezaieke Wikipediako irakurleei mundu errealean, ez baitira gutxi Wikipediako osasun gaiak zuhurtasunik gabe irakurtzen dituztenak.
Horrenbestez, Wikipediak berariaz erreparatu dio gai honi. Hala izanik ere, aldeak handiak dira Wikipediako hizkuntza proiektuen araubideen artean: Ingelesezko Wikipedian, adibidez, gai medikoetarako iturri fidagarriak WP:MDRSren bidez arautzen dira.
Bertan, jarraibide oso zorrotzak ezartzen dira gai honen trataeran. Ondoren, Euskarazko Wikipediako praktikaren gainbegirada labur bat egingo dugu.
Zein da EU WPko praktika? edit
Hemen azaldutako gaiaren tratamendua gizakien osasunari eta medikuntzari dagokie, buruko osasuna ere tartean.
Gogoan izan norbaitek ondorioak atera ditzakeela Euskarazko Wikipediatik bere osasuna sendabidean jarri edo suspertzeko.
Ondorioz, oso zuhurrak izango gara Wikipediara sartutako baieztapenei eta baliatutako iturriei buruz, ondorengo gaien gainean:
- Medikuntza, gaitzak edo diagnostikoak.
- Giza osasunari buruz norbaitek egindako baieztapenak, artikulu medikoak ere ez direnean.
- Giza biokimikari eta, giza osasunarentzat adierazgarria denean, animalien ikerketa medikoari buruzko edukia.
Beraz, artikuluetan bakarrik ez, artikulu baten barruko adierazpenetan ere ondorengo jarraibideak kontuan hartzekoak dira, adibidez, botanikako artikulu batean halako edo bestelako landare bat gaitz batetik osatzeko onuragarria dela esatean.
Nola identifikatu artikulu medikoak? edit
Goian adierazitako gai zabalak dira kontuan hartzekoak. Nolanahi ere, ez larritu, zalantza baduzu, nahikoa izango duzu EW WPren iturri fidagarriei buruzko politika orokorra jarraitzea.
Euskarazko Wikipediak (EU WPk) etiketa bat jarri du argi eta garbi horrelako artikuluen goialdean gai medikoak identifika ditzazun.
Lege ohar hori artikuluaren izenburuaren azpian egoten da, eta gogorarazi egiten dizu, artikulu medikoa dela esateaz gain, zure arriskupean geratzen dela artikulu horretan bildutako informazioari ematen diozun erabilera.
Beraz, Wikipediak ez du batere erantzukizunik bere artikuluetan egiten diren gai mediko eta osasuneko adierazpenen gainean.
Lege ohar hori irekiz gero, bost fitxa ikusiko dituzu:
- Erantzukizunen mugaketa orokorra: lege aldetik, Wikipedia erantzukizunetik salbuesten duena.
- Arrisku oharra: Wikipediako artikulu eta baieztapenak jarraitzeak osasunerako izan dezakeen arriskuaz.
- Mediku oharra: artikuluan esandakoek ezin dute inolaz ere medikuaren lana ordezkatu.
- Lege oharra: bestelako lege alderdiak.
- Eduki oharra: artikuluetan bildutako edukiak eztabaidagarriak izan daitezke.
Though you should always use the best-quality sources you can find, these types of statements do not require MEDRS.
Osasun gaietako euskarazko iturri fidagarriak edit
Euskarazko Wikipedia ez da arautzailea erabil daitezkeen iturriei buruz zehazki.
Osasun gaietan, sentikorragoak izaki, Euskarazko Wikipediak zerrenda bat proposatzen du, baina ez da horietara mugatzen.
Osasun gaietako euskarazko iturri fidagarriak (2) edit
Bertan hobesten dira aditu ezagunen adierazpenak eta unibertsitateko argitalpenak, azterlanak zein artikuluak. Horrek, ordea, ez du erabil daitezkeen argitalpenen multzoa mugatzen, proposamena eta gida baita.
Euskarazko iturri egokien gida bat:
- Teknopolis, lizentzia askeko edukia biltzen dituen zientziako agerkaria
- Mikrobiologia medikoa (Basaras M., Umaran A. EHU. 2006)
- Brock. Mikroorganismoen Biologia (Madigan, MT, Martinko JM, Parker J. EHU. 2007)
- Zientzia.eus (Elhuyar)
- Zientzia Hiztegia (Elhuyar)
- Argia astekariaren Osasuna kategoria
- Buruxkak: Medikuntza eta Osasuna, UEU
- UEUren Osasunari buruzko aldizkaria
Zerrenda hori ez da murrizgarria eta, beraz, egon daitezke beste euskarazko argitalpen batzuk ere noski!
- Nearly all papers published in medical journals (except for systematic reviews or literature reviews that examine a wide variety of studies)
- Popular press articles
- Blogs
You can read the full guidelines on identifying reliable medical sources.
What are good choices for medical sources on Wikipedia? edit
Good sources:
- are typically no more than 5 years old
- summarize secondary sources or many primary sources
- provide an overview of the current understanding of the topic
- combine the results of several studies
- are published independently of the research
For example:
- literature reviews or systematic reviews found in reputable medical journals
- academic and professional books written by experts in the relevant field, from a respected publisher
- medical guidelines or position statements from nationally or internationally recognized expert bodies
Style conventions for medical topics edit
Wikipedia has a detailed Manual of Style for medicine-related articles.
Two elements in particular can help avoid common problems:
- PMID references: for references to sources in PubMed, be sure to include the PMIDs within your citation. That way, other editors can easily track down and verify your sources. If other editors can't find your source, they may remove your work.
- Recommended article sections: many common medicine-related topics have a recommended outline you should follow as starting points when structuring an article.
Norberaren ikerketarik ez edit
Wikipedian, "Norberaren ikerketa"k esan nahi du nork aipatutako iturrian zehazki adierazten ez diren ondorioak ateratzea. Hori artikulu guztiei buruz esan daiteke, baina hala da bereziki medikuntzari buruzkoetan.
Ez erabili inoiz beste iturri batzuetako edukiak iturriek esplizituki aipatzen ez duten ondorioak iradokitzeko. Iturri fidagarri batek A esaten badu, ez erori zure artikuluan A eta B lotzeko tentazioan.
Eman arreta ere informazio medikoari buruzko parafrasiei, eta egiaztatu edukia zuzena dela baina jatorrizko testua berdinegi, estuegi aipatu gabe.
Working with the community edit
When you edit medical topics, you are submitting work to a group of editors with a sincere commitment to accuracy on Wikipedia's medical pages.
Keep in mind:
- Wikipedia's sourcing requirements may seem counterintuitive at times, but they are designed to prevent confusing verification issues.
- Experienced editors sometimes treat medical content with a sense of urgency. That's because bad information on medicine, wherever it appears, is dangerous.
Best practices edit
- Ask questions to your instructor, to the Wikipedia Content Expert listed on your course page, and on the Talk page of the article you're editing.
- Be prepared to participate in Talk page discussions.
- Post your sources to article Talk pages before you begin writing.
- Give experienced editors a chance to review the appropriateness of your sources ahead of time.
- Be prepared to impress the community not only with your level of preparedness, but also your engagement and willingness to listen.
Osasun gaietako iturriei buruzko proba edit
- Aldizkari mediko fidagarrietan agertutako kritika zientifiko edo sistematikoak. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA. Kritika zientifikoak eta sistematikoak iturri ederrak dira Wikipediako edukirako, gaiari buruzko uneko ezagutzaren adostasun zabal bat adierazten dutelako.
- Nazioko edo nazioarteko adituen elkarteek emandako jarraibideak edo agertutako jarrerak. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA. Iturri onak dira, betiere gaiari buruzko adostasuna islatzen badute.
- Zehazki 1.700 pazienteri buruz aldizkari mediko fidagarri batean argitaratutako azterketa bat. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Haren zientzia ona izango da, baina iturri POBREA da Wikipediako artikuluei buruz, lehen mailako iturri bat delako.
- Dagokion gaiari buruz adituek idatzitako liburu akademiko eta profesionalak, izen oneko argitaratzaile batek plazaratuta. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA. Izen oneko argitaratzaileen testu akademiko eta profesionalak iturri ederrak dira Wikipediako artikuluetarako.
Egin dugu eta! edit
Gustura editatu!
Trebakuntza modulu hau edozein unetan berrikus dezakezu.
Images and Media edit
Slide ids: 111XX
Multimedia erabili edit
Wikipediako artikuluak ez dira testua bakarrik. Bideoak, argazkiak eta ilustrazioak ere badaude.
Gehienetan, gai horiek Wikimedia Commonsen biltegiratzen dira. Commons da multimedia fitxategien munduko bilduma handienetako bat, milioika irudi baititu. Irudi horiek guztiek "lizentzia askea" dute, eta horrek esan nahi du zuk (eta edonork) horiek parteka ditzakezula. Nahikoa duzu arau jakin batzuk betetzea.
Laguntza sarrera honek Wikimedia Commonseko baliabideak erabiltzen eta partekatzen lagunduko dizu.
Arauak ikasi edit
Zure lana Commonsen partekatuz, mundu osoko herritarrek beren gisara erabil dezakete. Hala ere, badira jarraitu beharreko arau batzuk multimedia fitxategiak igo eta erabiltzean.
Zer da lizentzia askea? edit
Lan bat sortzen duen edonor da haren egile eskubidearen jabea, non eta hura nagusi batentzat egin ez duen, edo egile eskubidea beste norbaiti eskualdatu ez dion.
Lizentzia aske bat egile eskubideen lizentzia mota bat da; haren arabera, sortzaileak edonori ematen dio baimena eskatu gabe haren lana erabili ahal izateko (muga batzuk, edo ez, jarrita). Era horretan, beste batzuek errazago erabil dezakete zure lana.
Wikimedia Commonsek "Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin" deitutako lizentzia lehenesten du.
Horrek esan nahi du edonork:
- erabili, kopiatu, parteka dezakeela.
- aldatu eta parteka dezakeela lan berri gisa.
Baldin eta erabiltzen duen pertsonak:
- jatorrizko egilea aitortzen badu eta lizentzia zehazten badu (Aitortu).
- lanari egindako edozein aldaketa lizentzia berdinaz askatzen badu (PartekatuBerdin).
Lizentzia motak edit
Lizentzia aske mota desberdinak erabil ditzakezu Commonsen.
- CC BY-SA: Esan nahi du "Aitortu-PartekatuBerdin" lizentzia.
- CC BY: Esan nahi du aitortua izatea nahi duzula egindako lana, baita egindako nahasketak eta aldaketak ere, baina ez dizula axola lan berria lizentzia berri batez partekatzen bada.
- CC ZERO: Esan nahi du egindako lana aske uzten duzula murrizketarik gabe. Lana aldatu, berrerabili eta sal daiteke zu aitortua izan edo antzeko lizentzia bat jarraitu gabe.
Garrantzizkoa da gogoratzea ez dagoela mugarik besteek edozein helburutarako zure lana erabiltzeko. Argi eduki Commonsen zure lana partekatzean ezin duzula ez-komertzialtzat hartu. Era horretan, erraztu egiten da informazio hori albait gehien erabiltzea, artistak, argitaratzaileak eta beste batzuk baliabide horiek sal ditzaketen lanetan erabiltzera bultzatuz. Hala ere, CC BY-SA aitortza sartuz, segurtatu egingo duzu zure lana edonork zure baldintza berdinekin partekatzen duela; era horretan, zure lanaren ustiapen komertziala mugatu egingo da.
Zer parteka dezakezu Commonsen? edit
Grafikoak, mapak, diagramak, audioak eta bideoak sortu eta parteka ditzakezu.
Ondorengo edozeinetako multimedia fitxategiak sortzen badituzu, parteka ditzakezu:
- Naturako paisaiak, animaliak eta landareak.
- Toki publikoetako pertsonaia publikoak eta herritarrak.
- Objektuak, "artistikoak" ez badira.
Zer da jabari publikoa? edit
Jabari publikoan aurkitu dituzun lanak ere parteka ditzakezu.
Jabari publikoko lan batek ez du inoren egile eskubiderik. Gehienetan murrizketarik gabe sortu eta partekatutako lanak dira, adibidez, gobernuko agentzien eskutik, edo lan horien egile eskubideak iraungi egin direnean: Espainian lanaren egilea hil eta 80 urtera; Frantzian hura hil eta 70era.
Lanak jabari publikoan nola eta noiz sartzen diren aldatu egiten da herrialdearen arabera. Erreferentzia baterako, sartu "Wikipedia:Egile eskubideak" hitza EU WPko bilaketa koadroan edo joan hona (ingelesez): Help:Public domain.
Aholku batzuk jabari publikoari buruz:
- Egile eskubideei buruzko jakinarazpenik ikusi ez duzulako, ez du esan nahi egile eskubiderik ez duenik.
- Zerbait Internet baino zaharragoa delako bakarrik ez du esan nahi egile eskubideei lotzen ez zaionik.
- Egile eskubideak eskualdatu egiten dira eta, beraz, egilea hil denean ere, lanak egile eskubideak izan ditzake oraindik.
- Lana askatasunez eskura badaiteke ere, ez du esan nahi erabiltzeko aske zarela.
- Pertsona famatuen publizitate argazkiak, adibidez, gehienetan ez daude jabari publikoan.
Zer ez da onartzen Commonsen? edit
Ezin duzu igo beste batek sortu edo haren lanean oinarritutako lanik, ezta lan horren argazkirik ere. Hor sartzen dira:
- Logoak
- CD/DVD azalak
- Promozioko argazkiak
- Telebista ikuskizun, filma, DVD edo softwareko pantaila argazkiak
- Komiki, telebista edo filmetako pertsonaien marrazkiak
- Interneten aurkituko dituzun irudi gehienak
Gogoan izan arauak berdinak direla irudietarako zein testurako: Zeuk sortu ez duzun egile eskubidedun materiala bada, ezin duzu kopiatu eta erabili, ezta iturria aipatuta ere.
Lizentziei buruzko proba edit
- "Nire argazkiari lizentzia askea jarri diot; beraz, utzi diot egile eskubideak izateari". (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Oraindik baduzu eskubidea lizentzia aske batek estaldura ematen ez duen helburuetarako zure lana kontrolatzeko.
- "Egile eskubidek dituen lan honen argazki bat atera dut; beraz, nik dauzkat egile eskubideak". (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Egile eskubideak dituzten beste batzuen lanei ateratako argazkiek ez dute sortzen zure egile eskubiderik. Argazki bat kopia bat da eta, beraz, ez duzu kopiatu berri duzun irudiaren egile eskubiderik!
- "Egile eskubideak dituen lan hau eskaneatu dut; beraz, egile eskubideak nireak dira". (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Egile eskubideak dituzten lanen eskaneatzeek ez dute sortzen zure egile eskubiderik. Kopia bat da, eta ez duzu kopia hori egiteko eskubiderik (beraz, ezta egile eskubiderik ere)!
- "Irudi hau lizentzia aske bat erabiliz partekatu dut, baina nireak dira oraindik egile eskubideak". (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Oraindik zuk dituzu zure lanaren egile eskubideak. Hala ere, eskubide hori baliogabetu diezaiokezu edonori lana lizentzia aske batez partekatu duzunean. Eta eskubidea duzu zure lana zure lizentzia asketik kanpoko testuinguruetan nola erabiliko den erabakitzeko.
Fitxategi bat igo edit
Ezagutzen dituzu dagoeneko Commonsen parteka ditzakezun material motak. Ikus dezagun orain zure lana nola igo dezakezun.
Multimedia fitxategi bat igotzeko, joan lehendabizi commons.wikimedia.org-era, eta egiaztatu saioa hasi duzula. Klikatu orriko ezkerrean "Fitxategia igo".
Hurrengo leihoan, erdialdean klikatu "Aukeratu partekatzeko fitxategiak" botoi urdinean (irudia igotzeko morroia erabiliko dugu).
Fitxategia aukeratu ondoren, igo eta copyrightari buruzko informazioa eskatuko dizu: ea zure lana den, edo beste batena. Zure lana bada, aukeratu "Fitxategi hau nire lana da" (gogoan izan saioa hasita egotea). Irudia beste batena bada, adierazi egilea nor den eta non aurkitu duzun irudia, eta aukeratu lanak zein egile eskubide mota duen. Klikatu "Hurrengoa".
Zure fitxategiari izena jarri edit
Behin irudia igotakoan, koadro txiki bat ikusiko duzu (hala ere, batzuetan ez da ondo kargatzen; lasai, bertan dago eta). Eman mesedez fitxategiari izen bakar bat, eta orriaren izena ere bihurtuko da. Aukeratu norbaitek fitxategia aurkitzeko bilatuko duen zerbait eta, gero, sartu deskribapeneko detaileak.
Zure irudiari kategoriak ere gehitu beharko zenizkioke. Kategoriek jendeak aurki dezakeen orri multzokari batean jarriko dute igotako irudia. Adibidez, "Kategoria:Bonsai" orriak Commonsera igo eta etiketatutako bonsai zuhaitz guztien argazkiak biltzen ditu.
Igo dugu eta! Orain zer? edit
Irudia behin igotakoan, orri nagusira joan zaitezke edo irudiak igotzen jarraitu. Orriaren izena, fitxategia beti aurkituko duzun lekua, fitxategiari hura igotzean emandako deitura da (tartean dela fitxategiari emandako luzapena).
Wikipedian, erraz gehitu dezakezu irudi bat artikulu batera. Hori Ikusizko Editorearen ("Aldatu" botoia) edo WikiKodearen ("Aldatu iturburu kodea") bidez egin dezakezu.
Nola gehitu irudi bat Wikipediara? edit
Behin irudi baliagarri bat aurkitu eta Commonsera igo ondoren, ondo doakion Wikipediako artikulu batean jar dezakezu.
- Joan nahi duzun artikulura.
- Klikatu "Aldatu"n irudia sartu nahi duzun atalburuan.
- Ikusizko Editorean, joan goiko menu barrara eta klikatu "Txertatu" aukeran eta, gero, "Multimedia fitxategiak" aukeran.
- Sartu zure fitxategiaren izena edo izen zati bat. Wikipediak gako hitzaren eta fitxategi izenaren bilaketa egingo du, eta Commonsen aurkitzen duen oro erakutsiko du.
- Behin nahi duzun irudia aurkitu duzunean, klikatu haren irudian.
- Irudi handiagoa eta haren detaileak biltzen dituen leiho bat irekiko da. Klikatu "Erabili irudi hau" botoi urdinean irudia artikuluan txertatzeko.
- Irudi-oineko testua sartzeko eskatuko dizu. "Ezarpen aurreratuak" aukeran ere klika dezakezu, formateatzeko aukeretara sartzeko.
- Argazkia artikuluko eskuinera joan ohi da, 220 pixeleko zabaleraz.
- "Txertatu" irudia. Orrian nola agertuko den ikusiko duzu.
- Hor ondo badago, klikatu "Aldaketak argitaratu" botoi urdinean, goiko eskuin ertzean.
Listo! Irudia zuk nahi zenuen tokian egon beharko litzateke.
Nola erabili irudiak beste nonbait? edit
Commonseko lanak ez dira esklusiban Wikipediarako. Zure Commons irudiak beste proiektu batzuetan ere erabil ditzakezu.
Egiaztatu erabili nahi duzun irudiaren egile eskubide mugak zein diren. Irudi gehienek hura erabiltzeko baldintzak zehaztuko dituzte, adibidez, irudiaren iturburura esteka jarri behar izatea, eta lana sortu duen egilea behar bezala aipatzea (aitortzea). Batzuek ez dute batere murrizketarik izango.
Sortzailea aitortu edit
Wikipediaz kanpora Commonseko irudi bat erabiltzen duzunean, onena da lerro batean sortzailea aitortzea.
Egilea aitortzen duen lerroa Commonseko irudi azpiko "Media Viewerren ireki" botoian klikatuta aurki dezakezu.
Irudi gaineko menu barran, ezkerrean "Jaitsi" behera kargatzeko botoian sakatuz, hainbat tamaina jaisteko aukerak ikusiko dituzu. Hor tamaina aukera desberdinak dituzu, baita "Atribuzioa" delako lerroa ere.
Atribuzioan, erabaki testu soileko aitortza bat (inprimatutako proiektuetarako) edo html gisako aitortza esteka nahi duzun (Interneterako): "Nork".
Aplikatu horiek irudia erabili nahi duzun edozein tokitan, eta ez duzu zertan kezkatu!
Multimedia fitxategiak partekatzeari buruzko proba edit
- Film baterako promozioko poster bat, filma sustatzeko film estudioak egunkariei banatua. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA. Promozioko posterrek egile eskubideak dituzte, baina hitzarmen bat dute hedabide bakoitzarekin horiek erabiltzeko moduari buruz. Wikipediak eta Wikimedia Commonsek ez dute hitzarmen horien berririk; beraz, ez zenituzke promozioko pelikula, musikari, aktore edo beste pertsonaien irudirik erabili behar, salbu eta jabari publikoan egon edo lizentzia aske batez partekatzen badira.
- Webgune batean clipart askerako aurkitu duzun irudi bat. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA. Webgune batek bere irudiak aske erabil ditzakezula esanagatik ez du esan nahi baimena ematen duenik irudiak berrerabili edo beste nonbait ostatatuak izateko. Berrerabili edo berritxuratzea zilegi dela dioen lizentzia batera estekatzen ez badituzte, ez zenituzke erabili beharko!
- Unibertsitateko museoan margolan berri bati atera diozun argazki bat. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA. Ezin diezu argazkirik atera egile eskubideak dituzten materialei, adibidez, artisten margolanei. Era berean, ezin duzu igo zuzeneko musika emanaldien audio grabaziorik.
- 150 urte dituen egunkari bateko komiki politiko bat. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Jabari publikoan dauden irudiak eskaneatu ditzakezu, edo argazkiak atera. Segur aski 150 urte dituen egunkari bateko irudiek egile eskubideak galdu dituzte, eta parteka daitezke.
Multimedia fitxategiak partekatzeri buruzko proba edit
- Ezin duzu beste norbaiten lana igo, ezta haren webgunean baimena ematen badu ere. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Beste norbaiten lana igo dezakezu baldin eta lizentzia aske batez egileak edonori erabiltzeko baimena ematen badio. Segurtatu lizentziara esteka bat hornitu duzula.
- Idatzizko baimenik gabe, ezin duzu igo kalean eraikinei edo herritarrei ateratako jatorrizko irudirik. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Eraikinen eta herritarren irudiak atera ditzakezu baldin eta zu eremu publikoan bazaude. Eraikin, paisaia eta herritarren irudiak Commonsen parteka daitezke.
- Erabiltzaileek hertsiki bete behar dituzte arauak "lizentzia aske"ko irudiak baliatzen dituztenean, edo galera ekonomikoengatik salaketa jar diezaiekete. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Lizentzia askeak esan nahi du sortzailea irudia besteekin partekatzen ari dela baldin eta arau batzuk betetzen badituzte, adibidez, jatorrizko sortzailea aitortzea. Arau horiek betetzen ez badituzu, epaile aurrean buka dezakezu.
- Interneten aurkitzen duzun edozein irudi parteka dezakezu baldin eta iturria aipatzen baduzu. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Ezin dituzu argazki batzuk igo, ezta besteen artelanei zeuk egindako argazkiak ere, egile eskubideak direla eta. Iturriak aipatzeak ez dizu eskubiderik ematen haien lana kopiatzeko, non eta espresuki kontrakoa esaten ez duten.
Lan ederra! edit
Dagoeneko prest eta seguru beharko zenuke Wikimedia Commonsen irudiak partekatzeko, edo Wikipediako artikuluetara irudiak gehitzeko.
Galdera gehiago badituzu, berriz eman diezaiokezu begiratu bat trebakuntza honi, edo "Wikipedia irudiztatzea" gida liburuxkara joan.
Gustura editatu!
Translating Articles edit
Slide ids: 112XX
Welcome! edit
Translating articles on Wikipedia builds bridges between cultures. There's a world of knowledge about historical figures, ideas, and events on other Wikipedias in other languages beyond the English Wikipedia.
This training module will show you what you need to know as you find, translate, and polish a Wikipedia article.
Ideally, you'll have already completed the introduction to Wikipedia module, and understand Wikipedia's culture.
By the end of this module, you should be able to answer the following questions:
- How do I find Wikipedia articles in non-English Wikipedias?
- What are the best practices for translating articles?
- How do I move my translation from my sandbox workspace into the mainspace?
Finding Wikipedia articles in other languages edit
There are 280 Wikipedias. Each has its own language, and within those Wikipedias, the content is unique.
For example, the English Wikipedia has more than five million articles. The Japanese Wikipedia, however, has less than one million; the Maori Wikipedia has fewer than 10,000.
Because each Wikipedia is unique, so are the articles it creates. That means there's likely to be high-quality articles in another language's Wikipedia than you might find on the English Wikipedia.
How can you find high-quality articles in other languages?
Find your own article edit
If your instructor has assigned an article for you to translate, you can skip these "Finding articles" slides.
If you're looking for an article to translate, there are three ways to do that.
Finding articles: Option 1 edit
When looking for articles to translate, you're doing a great service to Wikipedia. There's already a backlog of articles that Wikipedians have requested someone translate into English.
You can find this page by typing "Category: Articles needing translation from foreign-language Wikipedias" into the Wikipedia search bar. This will give you a full list of articles that Wikipedians have requested to have translated. This is an easy way to find articles, and to help out a fellow Wikipedian!
Finding articles: Option 2 edit
Using the English Wikipedia, find an article that interests you. Good places to start are those that reflect something distinct about the culture related to the language of study.
Then, look to the left of the page, in the gray bar beneath the Wikipedia globe. At the tail end of that list of links, you'll see "Languages," and links to all of the languages that also have that article. Languages are spelled in the local alphabet or phonemes of the language you're studying. For example, you won't see "Japanese" or "French," you'll see "日本語" and "Français".
Is the language you're studying listed?
- If so, click the language to see the same article in that language. You can compare the two articles to get a sense of what one has that the other does not.
If not, that means there's no corresponding article in that language. You'll want to keep digging.
Finding articles: Option 3 edit
Head to the Wikipedia in the language you are studying. In the search bar, type: WP:GA (this will also work with Wikipedias using non-Roman alphabets).
You'll be taken to a list of "Good Articles" on that language's Wikipedia, the best articles it has to offer. (You may need to find the page that lists them, if it's separate).
Find a Good Article on your target language's Wikipedia. Check the bar on the side to see if there is a corresponding article in English. If there isn't, great! You can translate the article into English, and contribute it to the English Wikipedia.
Sometimes, the article exists, but is very short. That's OK, too.
However, if both languages have well-developed pages on the topic, you will want to find another article. It can be very challenging to add content to an already-developed article.
Compare articles edit
Here's an example of an article from the French Wikipedia that would make a good candidate for translating into English.
This is an article on Thumbelina the mini-horse, the world's smallest horse, as it appears on the French Wikipedia. It's listed as a "Good Article" equivalent on the French Wikipedia, which is indicated by a star at the top of the page.
By clicking on the gray sidebar, you can see that English is listed. If you click on the English article, you'll see something very different.
A quick glance shows that the French article on Thumbelina the mini-horse is significantly better developed than the English article. Looking closer, you'll see the French article relies on more, and better, sources.
This is a great example of an article you can develop on English Wikipedia through translating the French article.
Sandboxes edit
Your "sandbox" is a personal wiki page where you can practice editing, plan out articles, draft articles, or just experiment, without impacting the article "mainspace” on Wikipedia — which is what we call "live" articles.
While you may have seen elsewhere that it's a bad idea to copy and paste an entire article into your sandbox, it's perfectly OK to paste a foreign-language Wikipedia article into your sandbox.
However, it's very important that you copy and paste the WikiCode, not just the article.
- Click "Edit source" at the very top of the article. You'll see the source code.
- Copy the source code.
- Paste the source code into your sandbox, and save it.
- Verify that the original references have carried over to your sandbox version.
If the references don't appear, do the following:
- Check that the bottom of the page has a "Notes" or "References" section. If not, type:
==Notes==. - Check that the Notes section either has the text
{{reflist}}</code> or <code><nowiki><references />. If not, type:{{reflist}}. This determines where your references will appear on the page.
Adding this back in should auto-generate a list of references you've carried over. However, you can always reference the "Citing your sources" training module.
Notes on translating edit
- Don't feel the need to maintain the structure or phrasing of the original. If you are working with an existing article on the English Wikipedia, you will likely find the two articles have a completely independent structure. Even with new articles, don't feel you need to make your translations conform to the original article.
- If portions of the article appear to lack good sources, use your best judgment as you translate those sections. Go ahead and leave out unsourced material altogether (or provide references of your own).
- It may be necessary to add material explaining terms or cultural concepts.
Evaluating articles edit
If you start from a "Good" article on Wikipedia, that means it's been evaluated by Wikipedians to contain quality sources. Other articles, however, may require a more critical eye.
In any event, be careful to write your article with a neutral point of view, and to avoid original research. In other words, avoid making connections or conclusions in your writing that don't exist in the source article.
For more help on translating with a critical eye, check out the Evaluating Wikipedia brochure, or the "Evaluating Wikipedia" training module.
Crediting your source article edit
Even if your translation varies widely from the source, you must credit the article you're working from.
Here's how:
- (a) When you create the new article (in your sandbox), or when you add translated content to an existing article, you'll be asked for an "edit summary." Add the following:
Content in this edit is translated from the existing French Wikipedia article at fr:Exact name of French article; see its history for attribution.
- (b) Place the template
This page was not originally written in English and was translated from another language by a translator without dual proficiency. You may find some errors, incomprehensible or misunderstood phrases. please use the discussion page in order to improve it.
When you add (a) to your edit summary, remember that the :fr: is the code for the language you are studying. If you don't know the language code, look to the URL of the Wikipedia you are translating from. You'll see a two-letter code at the start of the web address. For example: ja.wikipedia.org is "Japanese." So, you'd link to the article using :ja: rather than :fr:, which is the French Wikipedia.
Review edit
Now, let's quickly review some learnings from this assignment.
Copying translations quiz edit
- True (click to expand or collapse)FALSE! Unlike other articles, it's OK to copy and paste an article from a foreign-language Wikipedia into your sandbox to work on.
- False (click to expand or collapse)CORRECT! You can copy and paste articles from a foreign-language Wikipedia into your sandbox, and work on your translation there.
Crediting translations quiz edit
- True (click to expand or collapse)FALSE! Your translation should reference the original article in your edit summary, and you should add a template to the translated article's Talk page.
- False (click to expand or collapse)CORRECT! Linking to the source article isn't enough to verify the statements in an article. You'll want to cite the sources used in the article you are translating, even in the English version of the article.
Citing sources quiz edit
- True (click to expand or collapse)FALSE! You need to make sure that the original sources, even if they aren't in English, still appear in your translated (English) version.
- False (click to expand or collapse)CORRECT! Linking to the source article isn't enough to verify the statements in an article. You'll want to cite the sources used in the article you are translating, even in the English version of the article.
That's it! edit
Now you should know everything you need to know to get started on a translation assignment for your course.
Happy editing! You're making a meaningful contribution to cross-cultural content on Wikipedia!
You can review this training at any point.
Sandboxes and Mainspace edit
Slide ids: 113XX
Proba orria erabili edit
Trebakuntza honetan, erakutsiko dizugu proba orri bat nola erabili artikulu baten aldaketak zirriborratzeko, edo artikulu berri baten zirriborro bat sortzeko.
Ondorengoak aztertuko ditugu:
- Proba orri bat sortu
- Uneko artikulu bat zure proba orrian nola aldatu
- Artikulu berri bat zure proba orrian nola sortu
Zer da proba orria? edit
"Proba orria" zeure wikiorria da, eta bertan aldaketak praktika ditzakezu, artikuluak prestatu, artikuluak zirriborratu, edo besterik gabe esperimentatu, eta ez duzu aztarnarik utziko Wikipediako artikuluko "izen-tarte" nagusian, artikuluen aurrealdean, nolabait esateko.
Berez duzun proba orrira joateko, nahikoa duzu proba orriko estekan klikatzea: goian erdialdean aurkituko duzu saioa behin hasi duzunean.
Pentsa ezazu proba orria Wikipediako artikulu huts bat dela. Tresna berdin guztiak dituzu eskueran erabiltzeko.
Nolanahi ere, edonork ikus dezake zure proba orria eta, beraz, garrantzitsua da bertara gehitzen duzun edozein eduki ezkutatu nahi duzun ezer ez izatea.
Ez kopiatu eta itsatsi bertara egile eskubideen arauak hauts ditzaketen gauzak.
Uneko artikulu bat aldatu edit
Uneko artikulu bat aldatzen ari bazara, proba orria toki ederra izan daiteke esaldi batzuk edo paragrafo bat kopiatu eta bertara itsatsi eta lantzeko. Hala ere, ez kopiatu eta itsatsi artikulu osoa zure proba orrira.
Horren ordez, atzera kopiatu artikulura landu nahi duzun paragrafoa edo esaldiak, eta gero argitaratu aldaketak.
Sortu berri duzun artikulu bat lantzen ari bazara eta Wikipedian oraindik existitzen ez bada, zure proba orria izen-tarte nagusira "lekualdatu" dezakezu. Hurrengo diapositibetan nola egin erakutsiko dizugu.
Artikulu berri bat zirriborratu edit
Artikulu berri bat sortzen ari bazara, zentzuzkoa da proba orrian eskema orokor bat diseinatzea. Era horretan, artikuluaren egitura uler dezakezu, edo ukitu nahi duzun guztia biltzen duen sarrera paragrafo bat landu.
Urdurituko zaitu beharbada, baina ez eman denbora gehiegi zure proba orrian. Wikipediako partaide izateak esan nahi du beste wikilari batzuekin elkarrekintzan izatea, eta zure ezagutza munduarekin partekatzea.
Behin iturri onak dituzten paragrafo sendo pare bat eta gaiaren planteamendu orokor on bat dituzunean, aurrera jo eta Wikipediako izen-tarte nagusira mugitu beharko zenuke.
Zure artikuluari izena jarri edit
Proba orriko zure artikulua izen-tarte nagusira mugitu aurretik, izena emango diogu.
Pentsatu izenburu on bat zure artikuluarentzat. Eman begiratu bat antzeko gaiei eta aukeratu haiekin pareka daitekeen bat. Ez eman saiakera baten formaturik, edo galdera bat duen izenbururik.
Izan ere, zure artikuluaren izenburua ez da esaldi bat ere izan behar. Gaiari buruzko adierazpen sinpleena da gehienetan zure artikulurako izenburu onena!
- Erabili euskara naturala
- Utzi zuriuneak hitzen artean
- Letra larria hasieran bakarrik (eta izen berezietan)
- Erabili beharrezkoak diren hitzak
Artikuluen izenburuari buruzko proba edit
- Familia-Egitura-Euskal-Herria (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Bakarrik lehendabiziko hitzak eta izen bereziek behar dute hasierako letra larria. Mesedez erabili zuriuneak hitzen artean.
- Euskal Herrian familia egiturak denboran nola aldatu diren azaltzen duen begirada historikoa (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Pixka bat luzea da, eta saiakera baten izenburua ematen du.
- Familiak Euskal Herrian: zertarako behar ditugu? (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Hori konbentzitzeko saiakera bat da, galdera baten gisa adierazia. Ez da izenburu (edo formatu) egokia Wikipediako artikulu baterako.
- Euskal Herriko familien egitura (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Sinplea da, mamira doa, letra larriak behar bezala (lehendabiziko hitza, eta izen bereziak) eta zuriuneak ditu hitzen artean.
Proba orritik atera edit
Behin izenburu on bat aukeratuta, prest zaude lekualdatzen hasteko.
- Joan zure proba orrira ("Proba orria" esteka goian erdialdean dago, zure Eztabaida orriaren ondoan).
- Proba orrian (zure artikulua dagoen tokian), begiratu eskuinera. Zure bilaketa barraren ezkerrean badago "Gehiago" deitutako fitxa bat. Klikatu bertan, eta gero klikatu "Mugitu"n.
Orri berri bat agertuko da.
Zure orria mugitu edit
Orri berria "Mugitu <orria>" deituko da. Orri horren erdialdeko leiho handi batean ("<Orria> mugitu" deitua), bi eremu eskatuko zaizkizu.
- Hasteko, ezkerrean, "Lankide:" dioen koadro bat ikusiko duzu. Klikatu bertan, eta aldatu "(Nagusia)" hautatuz. Horrek esan nahiko du zure proba orrian dagoena artikulu bihurtu nahi duzula.
- Horren eskuinean, izenburua eskatzen duen koadro bat ikusiko duzu. Idatzi bertan artikuluaren izenburua. Kontuz ibili puntuazio eta ortografiarekin, zaila izan baitaiteke aldatzen behin egindakoan!
- "Arrazoia" koadroan, eman arrazoia, adibidez, nahikoa izango da "Proba orriko artikulua Wikipedian jarri" edo antzeko zerbait.
- Berrikusi berriz izenburua bukatu baino lehen, eta gero klikatu "Aldatu orriaren izenburua" botoi urdinean.
Amaitu duzu eta!
Ondo joan da? edit
Orri bat Wikipediara mugitzeko, zure kontuak gutxienez lau egun izan behar du, eta gutxienez 10 aldaketa eginda. Orria zeuk mugitu ezin baduzu, beste lankide bati eska diezaiokezu zure ordez mugi dezan.
Aukera bat da laguntzarako zure ikastaroko bideratzailearenera jotzea; ikastaroaren orrian egon beharko litzateke.
Hara, akats bat egin dut eta! edit
Zure artikuluaren izenburuan akats bat egin baduzu, ezin duzu besterik gabe orria editatu hori konpontzeko. Orria berriz "mugitu" behar duzu, zure proba orria mugitzeko egindako pauso berdinak errepikatuz.
Egin aurrera, eta berehala mugituko duzu orria. Lasai egon orri zaharrari buruz, azkenean desagertu egingo da, automatikoki.
Eta orain zer? edit
Zure orria bizi-bizirik dago orain Wikipedian, eta hor Interneteko konexioa izan eta zuk idatzitakoaz jakin-mina duen edonork aurkitu ahal izango du!
Beste wikilari batzuk gelditu eta begiratu bat emango diote beharbada, galderak egin, edo zerbait iradoki. Batzuk aldaketak egiten ere has daitezke.
Egon lasai! Hori da Wikipediako prozesua. Zure irakasleak beti eskuratu ahal izango ditu zuk egindako ekarpenak; beraz, ez kezkatu beste lankide batzuk "lardaskatzen" hasten badira.
Norbait "ikuskatzen" aritu zaizu? edit
Batzuetan, artikulu berriak, edo lankide berriak, "ikuskatuak" dira. Mezu hau jasotzen baduzu, egon lasai. Esateko era pixka bat gogorra eman dezakeen arren, benetan gauza ona da. Esan nahi du eskarmentua duen wikilari bat etorri dela eta zure lana begiratu duela. Orri bat "ikuskatua" dagoela markatzeak beste lankide batzuei esaten die ez zarela bandalo bat, edo spam-bot bat.
Zure orriari "ikuskatu" izana markatu ez bazaio, ez kezkatu ere. Azareko prozesu bat da, eta milaka artikulu daude aztertuak izateko; beraz, beharbada ez da laster gertatuko, edo inoiz ez.
Labur esateko: ez da kezkatu behar zaren ezer, inondik ere.
Kito, besterik ez! edit
Zorionak zure artikulua "handien ligara" mugitzearren. Jakin-minak jaten bazaitu, egin aste gutxi batzuetan Interneteko bilaketa bat zure artikuluko gaiari buruz ondoan "Wikipedia" idatzita. Baietz harritu aurkitzen duzunarekin!
Sources and Citations edit
Slide ids: 114XX
Aipamenak edit
Modulu honetan, Wikipediara informazioa nola gehi dezakezun ikusiko dugu laburki.
Ikusiko dugu:
- Iturri on bat zerk egiten duen
- Wikipedian iturriak nola aipatu
Zergatik egiaztagarri egin? edit
Wikipedia artikulu handien atzean iturri onen sorta bat dago. Egin beharko zenukeen lehenengo gauzetako bat, idazteko gaia aukeratu bezain laster, iturri onen bilduma bat sortzea da.
Ez zenuke Interneten esaten den guztia sinetsiko, eta Wikipedia ez da desberdina. Artikuluaren amaieran datuak nondik datozen ikus dezakezu. Era horretan, edonork egiazta dezake datuak benetakoak direla.
Wikipediara edukia gehitzen duzunean, segurtatu behar duzu jendeak ere zure informazio iturriak egiazta ditzakeela.
Beraz, gogoan izan iturri fidagarrietatik edaten duten datuak bakarrik partekatzeaz. Iturri fidagarriak dira:
- Testuliburuak
- Literatura kritikak
- Gaian adituak direnek idatzitako liburu edo argitalpenak, argitaletxe fidagarriek argitaratuta
Ez erabili:
- Blog mezuak
- Zerbait era jakin batean erakutsi nahi duten prentsako edukiak
Kasu batzuetan, oso tentuz ibili behar da horrelako iturriekin ere, oso gai espezializatua denean bereziki! Adibidez, osasun gaiez diharduten artikuluetan. Mesedez begiratu informazio medikoari buruzko gure modulua.
Nola gehitu aipamen bat wikitestua erabiliz edit
Beraz, baduzu iturri fidagarri batetik ateratako paragrafo sendo bat. Nola jakinaraziko diezu beste editoreei zure informazioaren kokapena, egiazta dezaten?
Hasteko, artikulu berri bat bada, ikus dezagun artikuluan Erreferentzien atal bat nola sortu wikitestua erabiliz.
Wikitestuan hasteko, erabili orriaren goiko "Aldatu iturburu kodea" fitxa.
Ondoren, bete ondorengo jarraibideak:
- Egiaztatu orriaren behealdean badela "Erreferentziak" deitutako atal bat. Bestela, tekleatu "==Erreferentziak==".
- Gogoan izan "Erreferentziak" atalari "
{{erreferentzia_zerrenda}}" edo "{{reflist}}" kodeak gehitzea. Era horretan, orrian erreferentziak (aipamenak) non agertuko diren jakingo duzu. - Orain klik egin erreferentzia bat sortu nahi diozun testuaren atzean.
- Orain sartu hor "<ref>" kodea, gero erreferentziaren xehetasunak, eta itxi hura"</ref>" kode batez. Wiki softwareak esaldi buruko erreferentzia zenbaki bat gehituko du automatikoki.
Nola erabili "Aipatu" gailua edit
"Aipatu" gailua ere erabil dezakezu <ref> kodeak eta aipamenaren xehetasunak txertatzeko.
- Klikatu tresna barrako "Aipatu"n editatzeko leihoaren gainean; beraz, Ikusizko Editorea erabiliko dugu.
- Jarri kurtsorea aipamena txertatu nahi duzun tokian.
- Ireki klikatuz goitibeherako menua, eta aukeratu iturri mota: webgunea, albisteak, liburua, edo aldizkaria.
- Bete iturriaren detaileak.
- Klikatu "Txertatu"n.
Aipamen berdina beste toki batzuetan berrerabil dezakezu detaileak berriz sartu beharrik gabe. Joan "Berrerabili" fitxara aipamena berriz erabiltzeko: dagoeneko erabilitako erreferentzien zerrenda bat irekiko zaizu. Klikatu nahi duzun horretan, eta listo!
Erreferentzia bat Ikusizko Editorea erabiliz gehitu edit
Saia gaitezen Ikusizko Editorearen bitartez aipamenak (erreferentziak) gehitzen. Proba orria ireki dezakezu aldi berean bertan editatzeko.
Klikatu editatu nahi duzun atal edo artikuluaren gaineko "Aldatu" fitxan.
Ikusizko Editorearen barruan, "Aipatu" botoia ikusiko duzu. URL bat itsats dezakezu, eta Ikusizko Editorea saiatuko da behar dituzun eremu guztiak betetzen. Hobe duzu horiek egiaztatzea eta eremu hutsak eskuz betetzea (baldin badakizkizu). Liburuak, aldizkariak, albisteak eta webguneak eskuz ere sar ditzakezu. Horretarako, formulario erraztu bat irekiko da zure aipamena bertan sartzeko.
Orriak dagoeneko sartuta dagoen aipamen bat baldin badu, berrerabil dezakezu!
Jada sartutako erreferentzia bat berrerabiltzeko, jarri kurtsorea erreferentzia berria gehitu nahi duzun testu gorputzeko tokian. Ireki "Aipatu" menua eta aurkitu hor "Berrerabili" elementua.
Jada sartutako erreferentzia bat editatzeko, erabili "Aldatu" fitxa Ikusizko Editorea irekitzeko. Mesedez klikatu aldatu nahi duzun iturriko zenbakian, kortxete artean dagoena.
"Aldaketak argitaratu" botoi urdinean klikatuz, elkarrizketa koadro bat irekiko da.
Gogoan izan "Laburpena"n zure aldaketen deskribapena uztea, adibidez, "erreferentzia gehitu" eta, gero, klikatu "Aldaketak argitaratu".
Aipamenak bideoan edit
Hori da guztia! edit
Orain eroso beharko zenuke Wikipedian iturriak aipatzean. Gustura editatu!
Plagiarism and Copyright Violation edit
Slide ids: 115XX
Sarrera edit
Wikipedia guztiontzako bitarteko aske bat da. Edonork erabil dezakeenez, kopiatu eta berrerabil ezazu askatasunez, ezin du mugak dituen edukirik izan.
Honezkero jakingo duzu plagioa dela liburu edo webgune batetik kopiatu eta itsastea eta hori zure lana dela adieraztea. Hori adibide argiena da, baina ez da bakarra.
Plagioaren baldintzak estuak dira. Zure ikasle jokabidearen kodea hauts dezakezu (baldin bazenute), eta Wikipedian editatzea debeka dakizuke.
Baina ez kezkatu. Trebakuntza honetan, plagio motak ikusiko ditugu zu horietan ez erortzeko!
Ohar bat plagioei buruz edit
Plagioa kezka sortzen duen hitza da, eta garrantzizkoa da gogoratzea ez dela zuri buruzko irizpen bat pertsona gisa.
Beharbada pentsatuko duzu: "Nik ez dut asmo gaiztorik, inoiz ez nuke plagioa egingo!"
Aldiz, ikusiko duzun bezala, jende askok nahi gabe egiten du plagioa edo, besterik gabe, ez ditu arau guztiak ezagutzen.
Ikasbide honetan aurrera egin ahala, gogoan izan hau gidalerro bat dela zuk iturrietako informazioa erabiltzean arazorik ez izateko.
Beraz, ez da zure ikasle jatortasunari buruzko baieztapen bat!
Plagioa eta egile eskubideak edit
Trebakuntza honetan, gertuagotik begiratuko diegu ondorengoei:
- Plagioa
- Egile eskubideen urraketak
Batzuetan biak elkar gainjartzen dira.
Bideoa: plagioa eta egile eskubideen urraketa edit
Plagio motak edit
Bideoan ikusi duzunez, hiru oinarrizko plagio mota daude:
- Aitortu gabeko plagioa: testua kopiatu eta egilea aipatzen ez duzunean.
- Aipatutako iturrien plagioa: testua zehazki kopiatzen duzunean (egilea aitortzen baduzu ere).
- Parafrasi estua: beste egile baten testua arinki bakarrik aldatzen duzunean (aipamena eginda edo ez).
Aitortu gabeko plagioa edit
Azter dezagun lehendabizi aitortu gabeko plagioa. Hori izaten da hain zuzen burura datorkigun lehendabiziko gauza "plagio" hitza entzundakoan.
Ezin duzu hartu beste idazle baten ideiarik zureak izango balira bezala. Horrek aitortza kentzen dio egileari.
Gainera, esan nahi du adierazpen bat iturria aipatu gabe aurkezten duzula, eta Wikipedian ezer ez litzateke jarri behar iturri fidagarririk gabe.
Aipatutako iturrien plagioa edit
Plagioak esan nahi dezake ere norbaiten hitzak zureak balira bezala adieraztea.
Behar bezala aitortuta ere, beste egile baten pasarte osoak erabiltzea egile eskubideen urraketa da.
Salbu eta gai bat ulertzeko ezin bestekoak diren aipu oso laburretan, egile eskubideak dituzten iturrietatik edukia kopiatzea Wikipediaren politikaren aurkakoa da.
Horren ordez, Wikipedian partekatu nahi dituzun ideiak eta kontzeptuak parafrasi bat eginez adierazi beharko zenituzke: aurkeztu informazioa beste modu batean esanda.
Parafrasi estua edit
Wikipediako artikulu baterako informazio ona aurkitzen duzunean, nahikoa duzu hura zure hitzetan ematea.
Egiaztatu partekatzen duzun informazioko hitzak eta egitura edandako iturritik nabarmen desberdinak direla.
Parafrasi estua deitzen zaio esaldi edo pasarte baten oinarrizko egitura berdin geratzen denean, nahiz eta hitzetan aldaketa txikiak egin.
Hori ez dago ondo, aipamena jartzen baduzu edo ez baduzu ere.
Parafrasi estuko adibideak edit
Hemen duzu "parafrasi estuko" adibide bat.
Jatorrizko testua:
Eguraldi iragarpenak euria zetorrela esan baitzuen, ligako arduradunek estalpe batera aldatu zuten partidaren kokapena.
Parafrasi estuko testua, ezin da onartu Wikipedian:
Ligako ordezkariek estalpe batera aldatu zuten partidaren kokapena, eguraldi iragarpenak esan baitzuen euria zetorrela.
Testu onargarria:
Ligako arduradunek toki estali batera aldatu zuten jokoaren tokia, iragarritako euritik babesteko.
Parafrasi estuko testuan, pare bat hitz aldatu egin dira, eta esaldi egitura alderantziz jarri da. Horrek, baina, ez du jatorrizkotik behar beste desberdintzen.
Bigarren testuak berdina esaten du, baina oso bestela.
Parafrasi estua saihestu edit
Hemen dituzu parafrasi estua saihesteko aholku batzuk:
- Aurkitu iturri desberdinak, eta hartu oharrak zure idazkeraz. Idatzi oharrak lagun bati ideia bat azaltzen ariko bazina bezala, eta ez iturri bat transkribatzen.
- Ez idatzi artikulua jatorrizko iturriak zure aurrean zabalik dituzula. Hartu oharrak arretaz, gero jarri erreferentziak zure oharrei artikulua idatzi ahala. Amaitu duzunean, irakurri berriz artikulua. Oraingoan, begiratu askotan zure jatorrizko iturrira egiaztatzeko berdinegiak ez direla.
- Hasi zure iturrietatik kontzeptu erabakigarrien gaineko oharrak hartzen, ez hitz multzoak, eta zehaztu nondik hartu dituzun.
Hurrengo diapositiban, ikusiko dugu ea parafrasi estuak aurkitzeko gai zaren.
Parafrasi estuei buruzko proba edit
Pasartea:
- "1967an, Baionan boto eskubidea zuten bozkatzaileen % 25ek bakarrik babestu zuen hirian aziendentzako espazioa mugatzeko neurri bat. Etxegarai doktorearen ikerlanaren arabera, horren arrazoia da bozkatutako neurriari buruz erabilitako hizkera nahasgarria zela, eta haren aldeko babesa handiagoa izango zela bozketan araua argiago adierazi izan balitz".
- "1967an, Baionako bozkatzaileen laurdenak babestu zuen hirian abeltzaintzarako espazioa mugatzeko neurri bat. Ikertzaile batzuek aditzera eman dutenez, horren arrazoia da bozkatutako neurrian erabilitako hizkera nahasgarria zela, eta haren aldeko babesa sendoagoa izango zela bozketan dena argiago adierazi izan balute". (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Hitzak hor desberdinak diren arren, egitura orokorra berdina da. Urtearekin hasten da, boto kopurua eta zeri bozkatzen ari zitzaizkion, eta abar. Hitz batzuk aldatu egin dira, baina egitura hasierako berdina da.
- "Etxegarai doktoreak idatzi duenez, boto eskubidea zuten Baionako bozkatzaileen % 25ek babestu zuen aziendak hazteko espazioa mugatzeko neurri bat hiriko espazioetan". (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Informazioaren iturria argi dagoen arren (teknikoki, baina, okerra da), informazioa hitzez hitz kopiatzen du. Egile eskubideak dituen testu bat izango balitz, egile eskubideak urratuko lituzke.
- "1967an baionesek hiri barruan abeltzaintzarako tokia uztea onartu zuten, baina ikerketa batek aditzera ematen du aldeko gehiago izango zirela bozketako arauari buruzko galderak argiagoak izan balira". (klik egin zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Adibide ederra da hori Wikipedian informazioa aurkezteko, betiere erreferentzien atalean jatorrizko testua aipatzen baduzu.
- "Baionako bozkatzaile gehienek ezin zuten ulertu boto papereko galdera eta, beraz, gehienek hirian abeltzaintzarako espazioa mugatzearen alde bozkatu zuten". (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Hau norberaren ikerketa gisa idatzita dago, eta kontuz ibili: esaldi horretan ematen den informazioa ez dator bat iturriak esaten duenarekin. Horregatik, garrantzizkoa da egiaztatzea irakurritakoaren edukia ulertu duzula hari buruz idazten saiatu baino lehen!
Egile eskubideak edit
Wikipedia bitarteko aske bat da eta edonork erabil dezake, baina hargatik ez pentsatu Wikipediara edozer igo daitekeenik.
Izan ere, Wikipediako edukia edonork kopiatu eta berrerabil dezakeenez, ezin da gora kargatu espresuki partekatua izateko baimenik ez duen edukirik.
Hitz egin dugu dagoeneko egile bati materiala kopiatu eta itsastea, aipatuta bada ere, egile eskubideak urratzen dituela.
Berdinak balio du kantuen letrei, aipuei eta egile eskubideak dituzten hezkuntzako materialei buruz.
Aipuak edit
Honezkero jakingo duzu zertan den desberdina Wikipedian idaztea ohiko txosten akademiko batetik. Beste desberdintasun bat aipuen erabilera da.
Oro har, aipuak Wikipedian ez dira oso lagungarritzat jotzen. Egile baten aipua sartu nahi duzunean, zein da zuzenean hura emateko duzun arrazoibidea, parafrasi bidez ematearen ordez?
Kasu batzuetan, adibidez, artikulu batean hitzaldi ospetsu bati, teoria politikoari edo testu jakin bati buruz idaztean, arrazoi sendoak izango dituzu aipu bat zuzenean sartzeko.
Aipua erabiltzen baduzu, eman aipuaren erreferentzia beste iturriekin bezala, eta sartu kakotx artean.
Edukia kendu edit
Ikastaro baterako uneko artikulu bat lantzen ari bazara, edo Wikipedian jakin-min hutsez nabigatzen, plagio kasu argi bat topatzen baduzu, askatasun osoz eta lasai-lasai ezaba dezakezu.
Hasi saioa, aukeratu plagio zatia eta ezabatu. Gero, jarri "plagioa" aldaketen laburpenean.
Beste wikilariak esker oneko izango dituzu Wikipediatik plagioa eta egile eskubideen urraketak kentzen zure aletxoa jarri duzulako!
Berrikus dezagun edit
Dagoeneko baduzu plagio eta egile eskubideei buruzko Wikipediako politiken berri sakona. Ikus dezagun orain zelan moldatzen zaren proba labur batean.
Plagioari buruzko proba edit
- Testua kopiatu eta autorea ez aitortzea. (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Hori aitortu gabeko plagioa da.
- Testua zehazki kopiatu eta egilea oin-oharretan aitortzea. (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Hori aipamena duten iturrien plagioa da. Aipuak erabil daitezke, baina esplizituki adierazi behar da aipua dela.
- Egitura berdina edukita ere, beste egile baten testua (aipamenaz edo gabe) pixka bat aldatzea. (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Hori parafrasi estua da. Beti zure hitzetan berridatzi beharko zenuke, zeuk moldatutako esaldi egitura bat erabiliz.
- Iturri batetik informazioa hartu eta hura Wikipediara zure hitzak erabiliz gehitzea, jatorrizko iturria erreferentzia gisa aipatuz. (klik egin zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Hori da iturrietatik Wikipediarako informazioa eskuratzeko modu onena: iturriak ulertuz eta zure hitzetan kontzeptua azalduz, eta iturria aipatuz.
Plagio printzipioari buruzko proba edit
- Kontzeptuak eta ideiak azaltzeko zeure hitzak erabiltzea eta, era horretan, jatorrizko egilea aipatu behar ez izatea. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Ideiak zure hitzetan berradierazi behar dituzu, betiere ideia horien iturria aipatuz.
- Iturri argi, ondo idatzi eta fidagarriak aurkitu eta horien aipu albait estuenak egitea, betiere informazioaren iturriaren erreferentzia jarriz. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Wikipediako ekarpenak zeure modu berezian egin beharko zenituzke, betiere informazio iturriarekiko loturei eutsiz.
- Kontzeptuak, datuak eta zenbakiak ulertzeko iturrietatik edan, informazio hori zure hitzetan azaldu eta informazioaren jatorriaren gaineko erreferentzia argiak hornitzea. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Hori da era guztietako plagioak saihesteko printzipiorik onena.
- Wikipediako edukia kopiatu eta berrerabil daitekeenez, liburu, aldizkari eta beste ezagutza iturrietatik albait informazio gehien kopiatuta mundua hobea bihurtzen da. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Wikipediako edukia kopiatu eta berrerabil daitekeenez, garrantzizkoa da Wikipedian dena iturri fidagarrietatik ateratako norberaren idazketa izatea, betiere egile eskubideak urratu gabe.
Plagioari erantzuteari buruzko proba edit
- Egileak mendekuz jokatu duela pentsatu; izan ere, ondo dakizu pertsona zuzena zarela, inoiz ez zenuke plagiorik egingo! Ezikusia egin wikilariari eta berregin desegindako edukia. (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Gogoratu, plagioa ez da zure pertsonari buruzko baieztapen bat, baizik eta partekatu duzun informazioaren balorazio bat. Beharbada nahigabe egin duzu plagioa. Nolanahi ere, ez berregin besterik gabe desegindakoa, hori "aldaketen borroka"tzat jo baitaiteke, eta editatzea debeka diezazukete.
- Zure ekarpena errepasatu, eta jatorrizko iturriarekin konparatu. Ikusi zer den antzekoa eta zein modutan adieraz dezakezun hura, jatorrizko egitura edo/eta hitzak gutxiago erabiliz. Gero, sar ezazu. (klik egin zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Plagioei erreparatzen dieten wikilariek estimatu egingo dute hori zuzentzeko ahalegina, eta beharbada zure berrikuspenaren gaineko iruzkinen bat ere egingo dizute.
- Iturriak egile eskubideak dituela eta Wikipedian erabili ezin dela onartu. Aurkitu egile eskubideak ez dituen iturri desberdin bat. (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Wikipedia artikulu baterako erabiliko duzun material askok egile eskubideak izango ditu. Iturri berdina erabil dezakezu, baina aztertu berriz zure ekarpena eta ikusi jatorrizko iturritik antzekotasun gutxiago izateko molda ote dezakezun.
- Zure Wikipedia kontua ezabatu, plagiogile gisa zerrendatu baitzaituzte! (klik egin zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Garrantzizkoa da ohartzea zure Wikipedia kontua ezin dela erraz ezabatu, baina ez duzu zertan ihes egin, edo lotsatuta sentitu. Horren ordez, begiratu zure ekarpenei, begiratu iturriko edukiari, eta saiatu hura moldatzen hain berdina ez izateko. Wikipediako beste lankide batzuekin lan egin dezakezu arazo hori konpontzeko.
Egin dugu eta! edit
Trebakuntza honetara beti itzul zaitezke Wikipediara ekarpenak egin ahala zuri laguntzeko. Editatzen duzun bitartean aldean edukitzeko gida liburuxka bat eskuratu nahi baduzu, hemendik jaits dezakezu orri bakarreko gure esku-orria: "Avoiding plagiarism".
Gustura editatu!
Editathons and Editing Events edit
Editathons Module 1: Defining your event
Slide ids 121xx
Edizio ekintzei buruzko sarrera edit
Wikipediako edizio ekintzak, askotan izendapen bera erabiliagatik, askotarikoak izan daitezke, eta helburu desberdinak dituzte, adibidez:
- Editatoiak: gai jakin baten inguruko ekintza, Wikipedian dauden zuloei buruz kontzientzia areagotzeko eta gai horretan lankide gehiago izatera bultzatzeko.
- Barrualderako baimenak: ikerketa edo kultura erakunde bateko bildumak, prozesuak edo ezagutza espezializatuari erreparatu edo horiek erakusten dituzten ekintzak.
- Edizio lantegiak/trebakuntza tailerrak: parte-hartzaileak edizioan trebatzea da garrantzitsuagoa edukia sortzea baino.
- Edizio topaketak: eskarmentua duten editoreak edukiak sortzera bultzatzeko ekintzak, maiztasunez ordu edo toki jakin batean antolatutakoak askotan.
- Mikroekarpenen ekintzak: bertaratze bidezko ekintza hauetan, ahalegina egiten da arazo jakin bat konpontzeko edo ekarpen txiki errepikatuak egiteko.
Trebakuntza honek arlo jakin bati eta eduki sorrerari buruzko ekintzei erreparatzen die batez ere, maiz 'editatoi' deitutakoei, nahiz eta beste edizio ekintzetarako egokiak diren gomendioak eta jarraibideak ematen diren. Editatoiek forma eta tamaina desberdinak izaten dituzte, hasi parte-hartzaile gutxi batzuetako ordubeteko ekintza txikietatik eta dozenaka lankide biltzen dituzten 72 orduko ekintzetara. Ekintza horiek askotariko gaiak biltzen dituzte, adibidez (baina ez bakarrik):
- Generoko zuloa berdindu, emakume zientzialari eta artistak landuz.
- Interneteko joera sistemikoa berdintzeko jatorrizko herrien edo hizkuntza gutxituen agerpen txikia garatuz.
- Adituengandik edo erakundeengandik ezagutza sakona partekatu.
- Tokiko historia edo ondare lekuei buruzko zuloa berdindu.
Editatoi bat eta beste edizio ekintzak muntatzeko, zenbait elementu behar dira: denbora, elkartzeko espazio bat, Wikimediako proiektuei buruzko ulermena eskain dezaketen ekintzen gidariak, eta Wikimedia proiektuetan ekarpenak nola egin ikasi nahi duen jendea. Horrelako bilkurak antolatzea erronka izan daiteke, hainbat detaile kontuan hartzea eska dezakeena.
What is your goal? edit
Before running an event, it is important to clarify why you want to run the event. Wikimedia communities frequently use contributing events to achieve a number of different goals.
A 2015 study of Editathons, found that most organizers ran this type of event to meet end goals such as:
- Build and engage a community
- Increase awareness of Wikimedia projects
- Increase the diversity of information covered on Wikimedia Projects
- Help make contribution to the Wikimedia community easier
- Increase diversity of participants in Wikimedia projects.
Having realistic goals edit
Though editing events can have powerful impacts, experience from the Wikimedia community finds that singular editathons or other editing events with largely new contributors:
- Do not have a high retention rate of new contributors, unless a very deliberate effort for follow-up with participants is made. See for example, the outcomes of the 2015 report and the 2013 Report. Contributors during these events may be able to be re-engaged later for other programs or activities, especially if your event is part of a series of events.
- Do not create very large volumes of content when compared to the productivity of experienced editors, online writing contests, or to more long-term mentoring of new contributors, like in the Education Program.
While creating a targeted, narrow content addition, editathons work best at:
- building relationships with host institutions,
- developing awareness about the Wikimedia Community
- developing awareness of knowledge gaps, and
- developing understanding of Wikimedia projects.
Preparation Question edit
Throughout this training you will encounter “Preparation Questions”. These questions can be used to help you begin drafting the event plan for your event. Here is the first preparation question.
Preparation question: What are your high level goals for the event? What are the specific outcomes you hope to achieve with the event?
If you still have questions, find out more information about setting goals and targets on the Learning and Evaluation portal on Meta Wikimedia.
Partner Organizations edit
For many Wikimedia communities, editathons offer an opportunity to collaborate with local organizations. Editathons can be hosted in partnership with many types of organizations. For example:
- Libraries: libraries are one of the most common hosts for editathons. Libraries specialize in research, and often can support events and programs which promote research skills, local or specialized knowledge related to their collections, or promoting local community needs.
- Other GLAMs (Galleries, Libraries, Archives and Museums) and heritage organizations: GLAMs and institutions such as local historical societies frequently support editing events in an effort to share awareness of their particular area or field of interest.
- Universities and other research organizations: other research organizations can be good allies because they have expertise and a desire to build awareness about expert information across public platforms.
- Government or non-governmental / nonprofit organizations: various types of government and non-governmental or nonprofit organizations have knowledge that can be shared with the public with projects like Wikipedia, Wikimedia Commons and Wikidata.
Wikimedia communities all over the world organize events with ever more diverse groups of partners. As an event organizer: make sure to innovate on who you work with, you may find surprising new partners who share your interest in promoting free, public knowledge.
Partner Role and Goals edit
Each organization type has different goals and needs from editing events. However, working with an organization for a editathon also enables a number of other opportunities:
- Organizations can provide space and logistical support (such as ordering food or providing access to computers with internet connectivity). Very few editathons pay for space, because they use public venues or donated space.
- Research organizations can provide sources for the volunteer editing to simplify the content creation process.
- Promotion of the event builds awareness for both the partner and the local Wikimedia community.
- Organizations are able to advance public access to types of knowledge that they find important through highly visible digital platforms.
Avoiding Conflicts of Interest edit
Note that when working with partners, you need to make sure that you find partners who share similar goals to you, so that you can develop a shared plan that meets the goals of both you and the partner.
Some partner needs will be different from yours, however. When evaluating the needs of the partner, its important to:
- Avoid running events that may create a financial conflict of interest for participants, as this is strictly prohibited by the Wikimedia Conflict of Interest Policy.
- Avoid events that might be seen as promotional of the organization or partner helping host the event. Though promoting public knowledge and research relevant to an organization might be the main goal of the event, avoid promoting just one point of view at the event.
If you are concerned that the event might create conflicts of interest, consider reviewing the section in the Plain and Simple Conflict of Interest Guide on types of conflict of interest
Preparation Question edit
- Can you think of a partner that can provide support for an edit-a-thon? What type of support can they provide?
- How do your goals and your partner’s goals compare? What is your plan to address those goals ?
Target audience edit
After you establish your goals and capacity expectations with your partner, you should next ask: who will participate in the editathon?
Editathon planning, resources, and communications change significantly with different audiences. For example:
- Students and university faculty may only be available during certain times of year and certain times of the week. Students may not immediately understand why they may need to get engaged, so may need to be encouraged through extra credit or other pre-communication strategies.
- Working age volunteers may need for events to be run during weekends or non-working times such as afternoons or evenings.
- Working with professional groups, such as librarians, museum staff, or professional researchers, may require prior approval and support from administrators or managers at the organization.
Working with underrepresented groups edit
.jpg)
Many events focus on including underrepresented groups into Wikimedia communities. These underrepresented groups frequently face additional challenges that you will likely need to anticipate. Underrepresented groups may change your event's tactics, for example:
- If your goal is to encourage working-age women contributors, Art+Feminism has demonstrated that organizing child care and advertising this as part of the event encourages more participation.
- Working with ethnic, linguistic, or cultural minorities may require making the space a deliberate safe space where they will comfortable and welcomed through targeted communications strategies towards these groups.
- Working with some groups may require adjusting your tactics or working with local cultural expectations, such as with indigenous communities. For example the Australian Aboriginal people have restrictions on how traditional knowledge is transmitted.
- Working with senior citizens may require more helpers prepared to support other digital skills, such as using web browsers, digital library collections, and other software or hardware.
Preparation question edit
Once you have identified your audience for the event, you need to work on appropriate messaging to communicate your activity, goal, and why their participation matters.
For example, if your main goal is to train and engage women to be contributors to Wikipedia, the audience might need a message focusing on activism -- one that focuses on the key role of women advancing knowledge on the internet, for example.
Preparation question: Who is your audience? Write a message aimed at your target group that is inviting for them to participate.
Experienced-to-new contributor ratio edit
Before running an editing event, one of the more important questions you should ask is: Do you or your expected attendees have sufficient experience working with Wikimedia projects to support newcomers during the event? And are there enough collaborators to share the work needed to support the size of the event?
Though anyone can edit Wikipedia and other Wikimedia projects, each project and each language version of the projects have different cultures and practices. If you have some experience or training in contributing to the project, and feel comfortable guiding new editors through the process, you will likely have a successful event.
Most events that train new contributors, need sufficient experienced contributors on-hand to help guide them through questions. Community experience suggests organizers need at least one experienced contributor for every 5-10 expected new contributors. This allows experienced contributors to answer questions, and support new editors throughout the event.
Creating a support team and finding help edit
If you don’t have much experience yourself or would like more support, consider finding a partner or ally to be either available in-person or for online support. Typically the best tactics for finding partners will be:
- Wikimedia outreach communities, like WikiProject Women Scientists, Art+Feminism and Black Lunch Table, have developed fairly extensive training packets and networks of support for event runners with limited experiences. Connecting with one of these communities and participating in one of their trainings will help connect you with best practices, and find a network of support.
- Contacting a local Wikimedia affiliate. Editathons are frequently a core program strategy for local Wikimedia affiliates.
- Asking local professional communities that may have experience; for example, in many parts of the world, library communities will have individuals with experience teaching Wikipedia contribution through events like #1lib1ref and Art+Feminism or participating in the Wikipedia Education Program.
If you find support from others, consider splitting the activities and roles listed throughout this training among collaborators. For example, one person might focus on communications, while another person can focus on training and supporting newcomers, while another person can focus on developing on-wiki worklists or resources.
Preparation question edit
How many people do you expect to attend? Who do you expect to be your experienced helpers at the event? Have you found an organization who might be able to connect you with other experienced contributors?
End of Module 1 edit
This is the end of the first section of the Editing Event training. After this training, you should be able to:
- Describe your goals for an editing event.
- Describe your audience for that event.
- Describe if you need to find additional experienced Wikipedia editors and how you can find them.
If you don’t feel confident doing these activities, consider reviewing the training again or reaching out for support through one of the communication channels listed on the GLAM-Wiki portal.
Editathons Module 2: Planning well before the Editathon
Slide ids: 122xx
Venue edit
One of the first activities when planning any editing event is confirming venue plans. Once you have chosen a venue and negotiated a time for the event that is appropriate for your audience, it's important to think about other elements of using the venue for the event. If working with a partner, these will likely be simpler because your venue partner may be able to help.
Choosing a venue or promoting features of a venue may intrigue or encourage participation from both existing Wikimedia Community members and/or a broader public. For example, the '#72HorasConRodin Editathon at Museum Sumeo found that the novelty of staying overnight in a museum helped greatly increase interest in the editathon.
Venue Challenges edit
Common venue planning challenges that event runners encounter include:
- Ensuring that timing of the event and access to the venue are well documented for attendees.
- Some partners or host organizations will have limitations on how you access the spaces or will require ending the event at a particular time.
- If access to the space will be limited, make sure to create clear instructions for how to gain access for the event or if people planning to attend end up arriving late to the venue.
- Consider if the design of the space will prevent participation from potential participants, including people with limited mobility.
- Providing comforts and other support for the participants:
- Ensuring that food and drink, such as coffee, tea, and water, are available throughout the event. Food both sustains energy during the event and provides motivation and reward for attending the event. Though not all events include food, including food greatly increases morale and energy throughout the event.
- Deciding if you plan on including childcare at the event. Childcare is particularly important for audiences who are likely to have young families.
- Deciding if you want to include swag or other materials that can be handed out to participants.
- Identifying if the partner/host organization wants to provide either a presentation by one of the experts on the event topic or a “backstage pass” of the institution’s operations. These thematic opportunities allow the partner or host to share some of their mission and role in the event with participants.
Preparation question edit
Preparation question: Have you confirmed the details for the event venue? What comforts or amenities are you considering providing for the event? Can you promote the unique elements of the venue or the event as part of communications?
Technology edit
Technology is the second, and perhaps more important, component of venue planning. When running Wikimedia editing events, people will require computers with internet access, otherwise participation is not possible. Before the event, it's important to ensure that the technology at the venue can support the participants. Early in your planning you should:
- Identify if the venue has a strong enough WiFi network for supporting your size event, and that WiFi is easily accessible through a simple login process. If the WiFi requires a password, you will need to confirm the password in the weeks leading up to the event and provide participants that information during the event.
- Identify whether participants need to bring laptops or if computers will be provided. It’s always a good idea to have several extra laptops on hand for participants to use if devices don’t work or if they don’t have personal laptops.
- Ensure that there are sufficient power outlets for the laptop devices expected to attend. If not, consider getting powerstrips for the event or from the host institution.
- Ensuring that you have some type of presentation screen (large TV screen or projector), that can be used for live demonstrations.
Preparation question edit
Have you confirmed with the venue that internet, plugs, and computers can support the expected attendees? Do you have access to a projector?
Communications plan edit
Once the date and time have been established with the partner, it's important to start building interest in the event through communications. Typically these communications will be designed to reach two audiences: experienced Wikimedians through on-wiki communications and the more general audience that you identified in Module 1 through other communications channels.
On-Wiki communications edit
To include the Wikimedia community and encourage participation from local experienced editors, it's important to build an on-wiki presence for the events. Best practice is:
- To create an on-wiki event page with the logistics. On the English Wikipedia, the meetup listings and instructions can be found at: WP:Meetup on English Wikipedia. On-wiki event pages provide a powerful tool for the event: you can ask experienced editors to sign up for the event, list potential editing topics, or list research materials that can be used by participants.
- Notifying your local affiliate about the event so that they can activate local volunteers. Affiliates are listed at: the movement affiliates page on meta.
- You may want to run a Geonotice, which places a text message in front of Wikimedia Contributors within a particular geographic region. On the English Wikipedia, the listing for Geonotices can be found at: Wikipedia:Geonotice
Public communications edit
Public communications can vary greatly by audience and goals of the program. Consider using the following:
- Creating a public and off-wiki signup page using a Facebook Event, Meetup.org event, or similar event registration site. These pages help with the following:
- New contributors to Wikimedia projects may have difficulty registering their interest on-wiki. Moreover, communicating with new contributors might be challenging if the only contact information you have is a Wikipedia User name (not all new contributors see messages on their talk pages).
- If there is a limit on the number of participants you can support at the event (whether because of venue size or number of experienced participants), you can become aware of too much interest during the sign up process and plan accordingly. Note that on public event pages, it is often observed that significantly more people will sign up than actually attend.
- Doing announcement in venues appropriate to your audience:
- Email outreach, such as newsletters of partner institution volunteers or patrons
- Social media outreach, including targeted outreach on major platforms (Facebook, Twitter, etc) to influencers for your audience
- Targeted flyers in the correct venues for your audience (see examples, in the Wikimedia Edit-a-thon Poster category on Commons).
- Asking institutional partners to personally invite people who they think will be interested in the program. Many members of the public don’t understand what editing Wikimedia projects means: trusted staff at institutions can often encourage folks to participate, that might not take part in an edit-a-thon otherwise.
Preparation questions edit
Do you know which communication venues you plan to use for reaching participants? Do you have a plan for when you want to make those announcements?
Event themes edit
Most editing events have a theme that can appeal to your audience and encourage participation. A theme reflects the core concept of the event, and gives clear expectations to participants with regard to what they can contribute and learn by taking part of the event. Additionally, themes help people feel motivated to participate in the event. Members of the public who have never contributed to Wikimedia projects may not know why a broad call to “edit Wikipedia” is important.
Effective themes have the following characteristics:
- Your host organization or broadly available digital research platforms have significant secondary and tertiary research about these topics (see the English Wikipedia guideline for identifying reliable sources).
- At least one of the participants supporting the event is knowledgeable about the broad topic. Having a knowledgeable person available can help participants with little understanding of the topic, navigate the right research materials and place the correct emphasis on content.
- The topic will appeal to your expected participants. For example, Art+Feminism focuses on gender-activists, artists, and cultural heritage professionals as their audience, the theme of “Women in the arts” tends to appeal to all of these audiences.
Narrowing the focus of your theme edit
Narrowing your broad theme and limiting the potential scope of the contributions can help with topic identification (see subsequent slides). Common ways to narrow topics include:
- Limiting the geographic scope of the topic to the local region. Instead of “women artists”, you may want to focus on "women artists from Mexico City", if you are running an event in Mexico City.
- Limiting the sub-discipline of the theme. Instead of the “history of Washington, D.C.”, you might focus on the “economic history of Washington, D.C.” or the “history of the neighborhoods of Washington, D.C.”
- Focusing on a particular event or point in time that reflects the broader theme. Instead of “French labor history”, you might focus on the “May 1968 events in France.”
Once you have refined the theme, the next step is identifying articles that are appropriate for the topic. If you find that you cannot develop a list of topics based on the narrowed theme, consider modifying it.
Preparing topics edit
Online Wikimedia editing focuses on individuals finding pages they want to work on, and then contributing on their own time. In-person editing events work best when there is a narrow list of tasks that can be completed at the event. By preparing a list of articles that fit your theme ahead of time and pairing those articles with a handful of potential sources, you save participants from the complicated process of first picking a topic and then doing research.
When working with librarians or experts in the topic, they may be able to help you identify the source materials before the event and prepare them for research (by pulling them from library shelves for instance, or collecting links to open access source materials).
Topics to avoid edit
There are also a handful of existing topics that you should avoid:
- Topics with well-known or political disagreements about them. If there is widespread public disagreement about a topic, there is also probably widespread disagreement on Wikimedia projects. These kinds of topics, ranging from the Israel-Palestine Conflict to Alternative Medicine or Scientology, may accidentally expose the new contributors to aggressive editors or long-standing disputes.
- Topics with very active recent edit histories ( for a tutorial on reading Page histories, see: this help page for interpreting page histories). This article might be currently of interest to active editors.
- Topics about living people, especially if those people are directly affiliated with sponsor organizations or are not well-documented by reliable periodicals. Biographies of living people articles undergo additional scrutiny by other Wikimedia community members.
Avoiding high-conflict or high activity pages helps new contributors avoid creating content that might be rapidly removed from Wikipedia articles or creating content that may accidentally lead the new contributor into conflict-situations created by passionate editors.
Choosing your approach to editing articles edit
There are two types of Wikipedia articles that typically get used in article-writing events:
- Existing articles: The best type of articles for Editathons are existing short or under-researched articles that can be easily expanded. This is especially true if the event runners are not experienced contributors to Wikipedia. Existing articles have already been on Wikipedia for some time, so have been reviewed by at least one or two community members as Notable (eligible for inclusion in Wikipedia). For example, in 2017 the Art+Feminism Campaign shifted to encouraging expansion of articles. Since they mostly work with new organizers and contributors, they found fewer incidences of articles being nominated for deletion or negative criticism from community members.
- New articles: Encouraging new editors to write new articles can be challenging: new contributors don’t always know how to integrate articles into Wikipedia in ways that other editors acknowledge as quality work. Additionally, by starting with new articles, new editors have to engage in some of the more complex components of content writing (such as deciding the structure and scope of the page). Nevertheless, some editathons require starting new content, especially when the editathon is focused on a topic less covered on the projects.
When preparing suggested articles for new contributors, consider having 5-10 more articles than you expect attendees. This allows for attendees to have sufficient amount of choice among the articles, allows folks to work on different topics if they get stuck, and accounts for unexpected attendees at the event.
Focusing editathons on smaller contributions edit
Research from the Wikimedia Foundation on New Editors and experience from program organizers suggests that teaching new contributors to write entire articles during in-person editing events can be overwhelming and does not help contributors continue contributing after the event. Instead, new editors work best on smaller and less complex, but repeatable, contribution skills. By using these smaller contribution strategies, organizing an event will be simpler and new contributors are more likely to be retained.
There are a number of ways to contribute incrementally to Wikimedia projects that show new contributors valuable quality, content-related skills. For example:
- The #1lib1ref campaign encourages libraries to run editathons that only add references to existing content on Wikipedia.
- The Smithsonian ran an event that encouraged folks to just add content to the Infoboxes on English Wikipedia.
- After batch uploads of media files to Wikimedia Commons, some events focus on adding these images to Wikimedia pages and then adding relevant contextual information about the images.
- Transcribing content on Wikisource is a common activity across many different language communities.
- Contributing to Wikidata can take far less time than Wikipedia because it does not require writing. Currently, however, introducing Wikidata and its editing interface to new volunteers may take longer than introducing Wikipedia.
Editathons or editing events focused on edits smaller than entire articles allow editathons to be run with a shorter window of time. This is because these kinds of contributions require less training of new contributors and those actions take less time. For example, many #1lib1ref editing events run for less than an hour in time. We recommend new organizers work with simpler contribution strategies to become more familiar with common activities in the Wikimedia community and to simplify event organization.
Identifying existing articles for expansion edit
Generally when looking for articles that new contributors can work on within your theme for the event, you are looking for several characteristics:
- Articles that are short or are missing common sections for articles of that genre. For example, biographies missing significant information on “Early Life and Education” or articles about organizations missing significant information about their history.
- Articles about concrete topics that don’t require expert interpretation of research to define scope. For example, articles about proper-noun people, buildings, pieces of artwork, or organizations are much easier to write than survey articles about well-studied academic fields or theories with many different interpretations. Topics with a distinct keyword that editors can use in searching for research materials helps significantly (such as a fairly unique name or title).
- Articles that don't have many footnotes or other references. This indicates that an experienced editor hasn't likely spent significant time developing the article, reducing the potential for conflict or that contributions will be removed.
How to find existing articles edit
When choosing articles to work on, it might require a bit of exploring in Wikipedia. The easiest ways to find articles are:
- Searching for topics of related interest to the editathon topic using both Wikimedia’s internal search or through external search tools like Google.
- Investigating categories related to the topic of the editathon. For information about navigating categories, see the help page on English Wikipedia
- Finding a WikiProject which might document the topic area and examining articles listed as part of the project. WikiProjects are listed on English Wikipedia at: the WikiProject Council Directory . Most WikiProjects have article assessment grids that can be used to find stub and start class articles which might be appropriate for an editing event.
Pro tip: If you are comfortable with Wikidata, it is possible to use Wikidata Queries to create comprehensive worklists for campaigns. The main tool for creating these lists, can be found at: Template:Wikidata list
Identifying content gaps for editathons edit
Many editing events want to create new content that helps fill gaps on Wikipedia. Although writing new content increases the representation of diversity on Wikipedia, new contributors can often struggle with a) finding a suitably “notable” topic, b) creating an article from scratch that is sufficiently “wikified” to pass through initial scrutiny from other editors, or c) figuring out the correct structure for organizing the new content. We recommend that less-experienced contributors to Wikimedia projects not encourage event participants to create new articles.
To help simplify the articles creation process, screen topics ahead of time and provide at least a handful of references for each topic to save research time among participants. To identify a topic that is likely appropriate for writing an article for in an Editathon, consider the following:
- That the article will meet the General Notabilty Guidelines: that the topic has lasting interest and there is significant coverage in reliable secondary sources (newspapers, magazines, books, academic journal articles) or tertiary sources (encyclopedias, etc). For editing events, it is a good practice to find at least 2-3 sources that editors can use to establish notability.
- That the article can be reasonably expanded through additional research using simple digital search techniques. By finding topics that are easily searchable, both Wikipedians and the new editors can either expand the articles or verify that the topic is actually notable.
- That the source materials for the topic are easy to read by your editing-event audience and cover various aspects of the topic. This ensures that the inexperienced editors can create content during the event about the topic that is sufficiently broad to make the article useful. Try to avoid topics that will primarily be covered in expert documentation if engaging non-expert audiences.
Make sure to create redlinks for the appropriate name for the article in the on-wiki event page. Also, its is a good idea to include external links to existing digital sources about the topic or work with librarians to pull off-wiki materials.
Preparation question edit
Have you identified enough topics to help orient contributors at your event to potential editing activities?
End of Module 2 edit
This is the end of the second section of the Editing Event training. After this training, you should be able to:
- Feel confident in confirming the venue plans for your event.
- Develop a communications plan for your event
- Identify topics relevant to the theme of your event
- Creating a working list for event participants
If you don’t feel confident doing these activities, consider reviewing the training again or reaching out for support through one of the communication channels listed on the GLAM-Wiki portal.
Editathons Module 3: Module 3: Planning leading up to the event
Slide ids 123xx
Scheduling edit
As the event approaches, it's important to make sure that the draft schedule for the event is posted on-wiki for participants to plan ahead. This helps participants: a) plan ahead if they want to leave the event or show up late, b) ensure that organizers and participants share an expectation of what will happen during the event, and c) offer a point of reference throughout the day.
Here is an example schedule for a 4 hour editathon:
- 1:00 -- Introductions and welcome to the space
- 1:10 -- Topic introduction by expert
- 1:20 -- Introduction to Editing Wikipedia
- 1:50 -- Picking topics for each editor and initial questions
- 2:00 -- Snack break
- 2:15 -- Article writing
- 3:30 -- Check in on what everyone has been doing
- 3:45 -- Article writing
- 4:45 -- Final reflections and wrap up
Notice how the example schedule has deliberate breaks and check-in points where the organizers can plan to do small evaluations of what is happening and the event effectiveness.
Also, notice how the introduction to Wikipedia editing is kept short: though Wikipedia is complex and has lots of different components, it's important to limit the amount of time spent on this portion of the event. Editathon attendees need both the time and opportunity to contribute during the event, and many will not retain all of the background information introduced during the training.
Creating your dashboard event edit
Once your on-wiki page has been created, it is important to create an event on the Programs and Events Dashboard: see the documentation on Meta Wiki. The Programs and Events dashboard provides several important functions:
- First, it allows for automatic collection of global contribution metrics from participants in the event.
- Second, it allows for rapid evaluation of the impact of volunteers on Wikipedia articles through both machine-learning based quality tools and pageviews for content created.
- Lastly, it allows for your event’s impact to be rolled up into other metrics collection by affiliates, community members, and the Wikimedia Foundation.
To register participants in your dashboard event, you can:
- ask participants to sign up there in advance of the event.
- add participants manually during the event and after it has ended.
Note: If you collect usernames in a private listing either offline or on a private webpage, it is important to get consent from participants and to protect individual privacy if you include the user name on a public listing.
Reminders before the event edit
As your event approaches, be prepared to remind the list of potential attendees several important details:
- To bring laptops if the event is not hosted in computer lab or with enough loaner devices.
- To register Wikimedia accounts ahead of the event. Many wikis have caps on how many accounts can be created at one location in one day. Each Wikipedia has a cap of 6 accounts per day per IP address .(learn how other program leaders deal with this concern).
- Reminders about logistics for the event such as child care, access challenges, and other venue access limitations.
These reminders ensure that folks remember to participate and are prepared to do so, especially if attendees signed up well ahead of the event.
Being prepared to welcome editors edit
After setting up your event space, it is important to welcome participants as they enter the event. Arriving at least 30-40 minutes in advance of your event allows you to set up the space, talk to people as they arrive early and provide them with key information as they enter the door. You may want to consider:
- Having a sign-up list at the door and someone ensuring that participants have created Wikimedia account. Identifying folks without accounts before the event allows you to help them with that crucial setup step before the event starts.
- Providing a handout with key venue information (e.g., Wifi access codes), key links for participating in the event (e.g., links to the meetup page or Program and Events Dashboard page) and/or social media information (hashtags, organizer handles, etc).
- Providing a means of identifying themselves with nametags or table tents.
- Having a slide or wiki page on the projector with key information.
- Having food out and directing participant attention to the food.
- Even if most research materials identified for the event are digital, consider placing a couple of books or magazines out to provide something for participants to browse while taking breaks.
Preparing materials for these steps well in advance will help make welcoming participants easier.
Training new editors edit
Because you have a limited amount of time during an editathon and cannot expect new Wikipedia editors to walk away “knowing everything,” it is important to limit what you introduce editathon trainees to during an editing event.
There are two tactics commonly used by event runners for providing these introductions: using slides or doing a live guided presentation using a lesson plan created before the event. For example slides, see the Commons category for those slides.
Event presentations typically include:
- A welcome that sets the tone for the event. Make sure to welcome folks to the Wikimedia community and invite them to participate.
- Thank-yous to supporters of the event.
- Reminders about venue logistics -- including WiFi or computers logins, fire escape and bathroom locations, including gender neutral restrooms, etc.
- A brief training for new editors (see next slide)
- Reminders about how to keep track of contributions through the Programs and Events Dashboard or the event page.
Training topics edit
When running article writing events focused on writing Wikipedia articles, it is important to introduce new editors to:
- A high level overview of Wikipedia, including the 5 Pillars.
- The principles behind Notability and Verifiability.
- These concepts can be hard to explain verbally, it might be useful to use the following video: on Sourcing and Verifiability.
- It is also important to highlight that Wikipedia summarizes the sources it cites. Some new editors may not be familiar with best practices for avoiding plagiarism or accidental copyright violations.
- How to create a draft in User space or Draft space.
- Using Visual editor to add the following:
- References using the “Cite” toolbar
- Basic formatting and structure to an article, including bolding article titles, italics, etc.
- How to develop the structure for the type of article you expect attendees to be working with, such as biographies, buildings, or events.
- The Wiki Education Foundation in North America has created subject-specific advice for different types of articles that can be found on Commons
- If there is not a handout available for that article type, consider showing editors the structure of high quality articles in the relevant format, such as a Good Article, a Featured Article, or a B class article.
- The difference between Visual Editor and WikiText editor and how to switch between the two. Though most new editors do not show a preference for WikiText editor, it’s important to show folks how the WikiText editor works because they will have to interact with it eventually in talk pages or when fixing complex formatting on pages.
Creating handouts or tailored welcome documents with important links and a short introduction to wiki-text can help participants follow along. Examples of existing ones can be found on the Commons category for Wikipedia Reference cards.
Other knowledge to prepare edit
There are many other things that are likely unnecessary to teach during the initial training, unless they are part of a goal of your event. However, at many editathons, participants have questions about:
- How to find and use templates, especially Infoboxes
- How to engage with talk pages
- How to illustrate Wikipedia articles with existing content on Commons or upload content to Commons
- How to use web browsers, copy and paste functions, and other technical literacy skills.
Editathon slide decks used by other program leaders can be found at: this Commons category.
Common technical challenges edit
There are a number of common technical challenges that might arise during editathons, here are the main ones that can prevent editors from contributing during events:
- Not enough editors created their accounts ahead of time, so you have to create more accounts than is allowed at your location because of the six-account limit. Consider the following:
- Have participants sign up on other Wikimedia projects: for a full list, see wikimedia.org. These accounts can be used across wikis.
- Have participants create accounts on their smartphones. We don't recommend they edit on their smart phone, the interface isn't really good enough, but if they have mobile data it will be on a separate IP to the venue and each smartphone will have a 6 account limit. This will not work if they are connected to WiFi from their mobile phone.
- To work around this, there is a an on-wiki set of triage opportunities at: the request an account page on English
- If you have a Wikipedia administrator or account creator on hand, they can create accounts via: the Special:CreateAccount page
- New editors can’t move pages from a draft to "Article" space (see instructions for moving a page on English). This is typically prevented because New User accounts have yet to receive the AutoConfirmed right (automatically issued at 10 edits and four days on English Wikipedia).
- This is one of the important reasons for having experienced editors around: they should have an account capable of executing the move if they have made ten edits and had accounts over 4 days old.
- Note: that English Wikipedia will be implementing ACTRIAL in September 2017, which prevents new editors from creating articles altogether in the New Article namespace. Starting new editors in another space, whether its User Sandboxes or Draft Space and then moving the content with a more experienced account is the best tactic.
Other technical challenges may arise, however they will typically not prevent individuals from contributing to Wikipedia. Having experienced editors on hand will likely allow you to avoid these challenges, or provide shortcuts or work arounds for fixing the problems. Its also helpful to have additional editing devices on hand, in case technical challenges are created by individual devices.
Keeping the space active edit
During the event, event runners frequently find that they don’t have enough time to edit themselves: this is okay.
Part of helping people feel engaged and successful, is maintaining morale and ensuring that folks feel supported throughout the event. It might be useful to designate which event runners will:
- Keep an eye out for people getting “stuck” -- sometimes folks will try to triage challenges in Wikipedia or get stuck finding sources for their topic.
- Remind folks to save often, and focus on contributing at least some information. If participants add just a few citations to a page, it provides a foundation for future editors and readers.
- To remind folks to take breaks, eat the food, and get fresh air away from computer screens.
- Capture the user names of participants. Even if you ask participants to record their user names, that step is frequently missed.
Maintaining a Safe Space edit
Another important consideration when running public events is maintaining a safe space during the event. When working with partner organizations, they likely have strategies for maintaining a safe space, especially if they regularly host events open to the public. Make sure you understand how to take advantage of that strategy when coordinating with your partners.
On occasion, either registered attendees or members of the public will disrupt events or have inappropriate one-on-one interactions. Preparing yourself to respond to these occurrences will help ensure that all participants feel welcomed as part of the Wikimedia Community and inappropriate behaviour is curtailed.
Minimally, it is important to:
- Be mindful of interactions among individuals at the event, and be prepared to intervene or get help from venue staff to intervene.
- Be mindful that many members of the Wikimedia community want privacy of either their real world or digital identities. For example, if individuals ask not to be photographed or their real names used, we need to be mindful of such requests, and take action to enforce them (such as warning photographers at the event about the individuals requesting not to be photographed).
- If you expect the event to be particularly large, it's best to designate one of the event runners to be primary person responsible for maintaining a safe space.
Planning for Safe Spaces edit
Maintaining safes spaces can become more challenging if you plan on running multiple events or your event will be quite large. If you do not have experience managing safe spaces or if you are running larger or more complicated events, we highly recommend:
- affirming a "friendly space policy" as part of your events (see Friendly Space recommendations on meta)
- taking the safe event training from the Wikimedia Foundation on the Programs and Events Dashboard.
Both will help you create effective proactive strategies for implementing best responses towards inappropriate behavior during events. Local organizers can set the expectations for events that can then be enforced. Moreover, preparing a plan ahead of time will make responses to inappropriate behavior more effective.
After the event! edit
Success! You made it through your editing event! There are a lot of opportunities for overlooking things or making mistakes, but you learned from them, and all in all it was a successful event! Now for a bit more communications and tracking!
Beyond running the event, there are a few steps that you may want to use to ensure that everyone (you, your partners and the participants), get the most from the editathon:
- Make sure to integrate any user names into the Programs and Events dashboard, so to generate metrics on the event. Note: if participants did not sign up with their user names on a public sign up page by either signing into the Programs and Events Dashboard and registering themselves, or listing their usernames on a public event page, it's important to get consent to publicly associate the editor's User ID with the event in order to protect privacy.
- Report outcomes and metrics to your participants and partners who supported the event. It may be useful to evaluate these outcomes in light of the goals you set at the beginning of the program. Reporting outcomes can help remind folks of the impact of the event, and that you still are interested in supporting their participation in the Wikimedia Community.
- Share impact and outcomes on easy-to-initate communication channels, like social media, on-wiki talk pages of participants in the event, and with Wikimedia affiliates in your context. Even though not everyone on those channels attended the event, finding out about its impact might encourage folks to continue participating in future events or to clean up pages created by the event.
- Use the "Thank" button to thank participants in the event for their useful edits. Additionally, consider giving barnstars or other WikiLove to those who helped train or otherwise put in unusual effort.
Additionally, consider taking these more extensive steps:
- Uploading event photos to Wikimedia Commons in "Category:Wikimedia editathons" (or a subcategory).
- Writing a blog post, report for the Signpost, and/or the GLAM newsletter talking about who attended, what was accomplished, and how it generally went. When you share your experience with the broader Wikimedia movement, make sure that you write about what you learned, what you would do differently, and why this event mattered.
- Send a follow up email. Invite participants to relevant future events or tell them about wikiprojects that are relevant to their interests.
End of Module 3 edit
This is the end of the third section of the Editing Event training. After this training, you should be able to:
- Feel confident about your ability to finalize scheduling and reminders for participants
- Understand what might be included in an introductory presentation which teaches participants how to participate
- Understand common tactics for maintaining a welcoming, supportive and safe space.
If you don’t feel confident doing these activities, consider reviewing the training again or reaching out for support through one of the communication channels listed on the GLAM-Wiki portal.
Programs & Events Dashboard edit
- Using the Programs and Events Dashboard
Slide ids: 201XX
User:OShehata_(WMF)/dashboard_slides/basics-logging-in.json User:OShehata_(WMF)/dashboard_slides/basics-navigating-dashboard.json User:OShehata (WMF)/dashboard slides/basics-changing-language.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/participating.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/participating-organizer-link.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/participating-find-program.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/new-programs.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/new-programs-new-event.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/new-programs-cloning.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/new-programs-updating-program.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/new-programs-deleting-program.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/new-programs-adding-contributor.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/new-programs-assigning-editors.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/new-programs-adding-suggested.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/metrics.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/metrics-running-data.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/metrics-campaign.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/known-issues.json/eu User:OShehata (WMF)/dashboard slides/feedback.json/eu
- Creating a Campaign
Slide ids: 202XX
Training modules/dashboard/slides/20201-about-campaigns/eu Training modules/dashboard/slides/20202-create-a-new-campaign/eu Training modules/dashboard/slides/20203-enter-campaign-details/eu Training modules/dashboard/slides/20204-create-a-program-template/eu Training modules/dashboard/slides/20205-create-program-from-campaign/eu Training modules/dashboard/slides/20206-add-existing-program-to-campaign/eu
- Set up an edit-a-thon
Slide ids: 203XX Training modules/dashboard/slides/20301-create-an-editathon-event/eu Training modules/dashboard/slides/20302-enter-editathon-details/eu Training modules/dashboard/slides/20303-add-editathon-participants/eu
- Set up a Wikipedia Education Program course
Slide ids: 204XX Training modules/dashboard/slides/20401-create-a-wep-course/eu Training modules/dashboard/slides/20402-enter-course-details/eu Training modules/dashboard/slides/20403-add-students/eu
- Track edits on multiple wikis
Slide ids: 205XX Training modules/dashboard/slides/20501-what-is-tracked-by-default/eu Training modules/dashboard/slides/20502-add-assignments-for-additional-wikis/eu
- Delete a Program
Slide ids: 206XX Training modules/dashboard/slides/20601-remove-all-campaigns/eu Training modules/dashboard/slides/20602-delete-the-program/eu
Legal edit
- Handling Private Information
Slide ids: 301XX
Training modules/dashboard/slides/30101-privacy-policy-basics/eu Training modules/dashboard/slides/30102-defining-personal-information/eu Training modules/dashboard/slides/30103-access-to-nonpublic-information-policy-&-confidentiality-agreement/eu Training modules/dashboard/slides/30104-accessing-pi/eu Training modules/dashboard/slides/30105-keeping-it-confidential/eu Training modules/dashboard/slides/30106-exceptions-1/eu Training modules/dashboard/slides/30107-exceptions-2/eu Training modules/dashboard/slides/30108-role-specific-information-checkuser/eu Training modules/dashboard/slides/30109-role-specific-information-oversight/eu Training modules/dashboard/slides/30110-role-specific-information-otrs/eu Training modules/dashboard/slides/30111-conclusion/eu
Wikipedia edit
Wikipedia Essentials edit
Slide ids: 103XX
Politikak eta gidalerroak: atarikoa edit
Ongi etorri Wikipediara!
Wikipedia munduko hamar webgune gailenetako bat da iraunkorki, eta egunero bisitari gehiago ditu Twitter-ek edo CNNk baino.
Wikipedia, aldiz, doakoa da, eta boluntarioek idazten dute; hainbeste jendek Wikipediara jotzen duenez, ezin bestekoa da bertan aurkituko den informazioa zuzena izatea. Behar duzun guztia erakutsiko dizugu zure ezagutza Wikipedian partekatzeko.
Trebakuntza honetako guztia zuk gordetzeko da. Trebakuntza honen edozein zati geroago bisita dezakezu; beraz, etorri berriz lasai galderak baldin badituzu.
Prest? Has gaitezen!
Bost euskarriak: Wikipediako urrezko arauak edit
Wikipedia edonork edita dezakeen entziklopedia da, baina lankidetza ugari dago artikulu ororen atzean. Pertsona askorekin lan egingo duzu Wikipedia eraikitzeko. Eraginkorki lankidetzan aritzeko, ondo etorriko zaizu Wikipediako ezin besteko bost printzipioak edo euskarriak jarraitzea.
Wikipediako Bost Euskarriak ondorengoak dira:
- Wikipedia Interneteko entziklopedia bat da
- Wikipediak ikuspegi neutrala du
- Wikipedia eduki askea da
- Wikilariek errespetuz eta gizalegez jokatu behar dute elkarrekin
- Wikipediak ez du arau sendorik
Azter ditzagun pixka bat.
Lehendabiziko euskarria edit
Wikipedia Interneteko entziklopedia bat da.
Ados, beharbada hori oso argi dago, ezta? Lagungarriagoa izan daiteke zuri kontatzea Wikipedia zer EZ den.
Ez da publizitaterako plataforma bat, webgune pertsonal bat, anarkia edo demokraziari buruzko esperimentu bat, azareko datuen bilduma bat, edo bilatzaile bat.
Ez da hiztegi bat, egunkari bat, liburu bat edo jarraibideen eskuliburu bat, edo aurkitutako agirien bilduma bat.
Entziklopedia bat da, gaiari buruz dagoeneko ezagutzen denaren laburpen on bat biltzeko tokia.
Bigarren euskarria edit
Wikipediak ikuspegi neutrala du.
Wikipediako artikuluek ikuspegi nagusiak modu orekatsu eta inpartzial batean dokumentatu eta azaldu beharko lituzkete. Datuak besterik ez! Beraz:
- Ez eztabaidatu edo saiatu irakurleak konbentzitzen
- Ez partekatu zure esperientziak edo iritziak
- Ez egin aurkitzen duzun informazioaren zure azterketarik
Noski, datuak ez daude beti argi eta garbi. Artikulu batzuek ikuspuntu asko azaldu beharko dituzte. Horrelako kasuetan, aurkeztu ikuspegi guztiak zuzentasunez, testuinguruan. Ez eman aditzera istorioaren bertsio bat "egiazkoa" edo "onena" dela.
Hau garrantzitsua da. Artikulu batera gehitzen duzun edozer oinarritu beharko litzateke argitaratutako informazio iturri batean, eta informazio hori erreferentziatu beharko zenuke informazioa gehitzen duzun unean (zu lasai, guk erakutsiko dizugu nola aurrerago). Horrek esan nahi du jendeak sinesgarritzat dituen argitaratutako iturri fidagarrien aipamena egitea.
Hirugarren euskarria edit
Wikipedia edozeinek editatu, erabili, aldatu eta bana dezakeen eduki askea da.
Wikipedian dena aske erabil daiteke. Beraz, Wikipedian informazioa jartzen duzunean, seguru egon behar zara ez duzula erreparorik hura askatasunez partekatzeko.
Wikipediara materiala kopiatu eta itsastea plagioa da. Datuak iturri fidagarriei egotzi behar dizkiezu, baina zure hitzak erabili behar dituzu.
Garrantzitsua da ere "parafrasi esturik" ez egitea, alegia, beste pertsona baten hitzak hartu eta haiek hautatutako hitzei aldaketa txikiak egitea, idazkeraren egitura orokorra berdin utzita.
Oreka aurkitzea zaila izan daiteke hasieran. Sistema onena da jartzen ari zaren materiala benetan ulertzen duzula egiaztatzea. Pentsatu, egin esamolde berri bat ikuspegi neutraletik, eta gero gehitu (betiere, artean, jatorrizko iturriari lotuz).
Laugarren euskarria edit
Editoreek errespetuz eta gizalegez jokatu behar dute elkarrekin.
Ez larritu norbaitek zure lana editatzen badu, edo zure ekarpenak kentzen baditu.
Artikulu guztiek dute Eztabaida orria eta, bertan, zure artikulua lantzen ari diren Wikipediako gainerako editoreekin mintza zaitezke. Zerbaitetan ados ez bazaudete, izan gogoan Wikipediako funtsezko balio batzuk:
- Errespetatu eta izan adeitsu Wikipediako beste lankideekin, baita bat ez zatozenean ere.
- Ez egin eraso pertsonalik. Hitz egin bat ez zatozen pertsonekin eta saiatu adostasun batera heltzen.
- Norbaiten edizioarekin bat ez bazatoz, ez hura desegin besterik gabe, hori edizio gerra baita, eta ondorioz biak blokeatuak izan zaitezkete!
- Jokatu fede onez. Ez inoiz hondatu Wikipedia ikuspuntu bat frogatzeko.
Errespetua ez da bakarrik desadostasunetarako. Adeitsua izateak esan nahi du beste editoreek utzitako mezuei erantzutea, laguntzen duten pertsonei eskertzea, eta edizioak egin ondoren begiratu bat ematea, ea inork erantzun duen. Izan beti gogoan zure inguruko komunitatea.
Bosgarren euskarria edit
Wikipediak ez du arau finkorik.
Hara, oraintxe arau sorta bat irakurri duzu eta! Zer esan nahi du honek orduan?
Wikipediako arauak ez daude harrian taillatuta. Haien barruko esamoldeak eta interpretazioa aldatu egin daitezke denboraren joanean.
Wikipediako arauen printzipioek eta espirituak gehiago balio dute bertako hitzez hitzeko adierazpenek baino eta, batzuetan, Wikipedia hobetzeko, arauaren salbuespen bat egin behar da.
Izan ausarta (baina ez axolagabea) artikuluak eguneratzeko orduan. Murgildu horietan, eta ez larritu akatsak egiteaz. Orriaren aurreko bertsioak gorde egiten dira; beraz, akatsak zuzen daitezke. Egiteko gauza garrantzitsuena da Eztabaida orrien bitartez komunikatzea (artikuluetako zati horretan, wikilariek lantzen ari direnaz eztabaidatzen dute), beste editoreei zer egin nahi duzun, zer egin duzun eta zergatik azaltzeko.
Pentsa ezazu modu honetan: ez duzu Wikipedia hautsiko (baina, mesedez, ez saiatu!).
Wikipedian editatzeak zure zentzu onena erabiltzea eskatzen du, eta zure erabakiak esplikatzeko eskatuko zaizu beharbada. Zerbait zergatik egin duzun esplikatzeak egiten zaitu pertsonen komunitate bateko partaide neurri batean.
Berrikuspena edit
Beraz, orain arte bost euskarri edo oinarriak aztertu ditugu. Har dezagun atsedentxo bat eta ikusi ea zer ikasi dugun! Hurrengo diapositiban, aukera anitzeko galdera egingo zaizu. Oker erantzunez gero, lasai horregatik. Zergatik dioen azalpen bat ikusiko duzu, eta berriz saia zaitezke.
Bost euskarriei buruzko proba edit
- Datuak modu txukunean aurkeztu behar ditu irakurleek ondorio jakin batzuk atera ditzaten. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra. Gogoratu, Wikipedia artikulu bat neutrala izan behar da, orekatsua, eta bidezkoa ikuspegi guztientzat. Irakurleek datuak eskuratu ahal izatea nahi duzu, eta konfiantza izan datu horiek lagundu egingo dietela beren ondorioak ateratzen. Politika horri Ikuspegi Neutrala deitzen zaio.
- Argitaratutako egileen informazioa errepikatu behar du hitzez hitz. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra. Argitaratutako informazio fidagarria erabili beharko zenuke, baina kontuz plagioa edo parafrasi estua egitearekin. Horren ordez, bilatu informazio egokia eta laburbil ezazu zure hitzak erabiliz.
- Iturri fidagarrietako datu neutralak partekatu behar ditu, eta bertako ikuspegiak modu orekatsuan aurkeztu. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Zuzena! Wikipediako artikuluek iturri fidagarrietako datu neutralak partekatu behar dituzte. Gai eztabaidagarria bada, sartu eztabaidako ikuspegi guztiak bat datozen datuak.
- Egileak gaiari lotuta kontatutako lehen eskuko pasadizo interesgarriak bilduko ditu. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Wikipedia ez da webgune edo blog pertsonal bat. Ez dago zertan istorio pertsonalak sartu, ezta gaiarekin zerikusia dutenean ere. Horren ordez, aurkitu iturri fidagarriak, konfiantzazkoak, eta haiek aipatu.
Bikain! edit
Oso ondo! Begira diezaiegun pixka bat gehiago funtsezko politika gehiagori; horrek lagundu egingo dizu Wikipedian ekarpen esanguratsuak egiten.
Egiaztagarritasuna edit
Egiaztagarritasuna: “Nork dio hori?”
Wikipediako artikulu handi bakoitzaren atzean, iturrien sorta handi bat dago. Iturri egokiak aurkitzea izan behar da zure lehenengo eginkizunetako bat.
Hori hala da Wikipediako edukia egiaztagarria izan behar delako. Entziklopedia irakurri eta editatzen duten pertsonek bertako informazioa egiazta dezakete, ea eguneratuta dagoen edo iturri fidagarri batetik datorren.
Ez zinateke Interneten irakurritako guztiaz fidatuko, eta Wikipedia ez da desberdina. Hala ere, orri bakoitzaren behealdean, testu gorputzean adierazitako datuak nondik atera diren ikus dezakezu: iturria. Horrek lagundu egiten du edonork datuak egiaztatzen, horiek egia direla segurtatzeko. Wikipediara edukia gehitzen duzunean, besteei aukera berdinak eman nahi dizkiezu.
Beraz, segurtatu iturri fidagarrietatik edan duten datuak bakarrik partekatzen dituzula. Ondorengoak iturri fidagarriak dira:
- Testuliburuak
- Literaturako kritikak
- Gaiari buruzko adituek idatzitako eta argitaletxe fidagarriek argitaratutako liburu edo argitalpenak.
Ez erabili:
- Blogetako mezuak
- Zerbait ikuspegi jakin batetik erakutsi nahi duten prentsako materialak
Kasu batzuetan, adibidez, medikuen edizioa eskatzen duten artikuluetan, egunkarietako eta zabalkunde handiko prentsako artikuluak ez dira egokiak. Zurea horrelako kasua bada, gai hau geroago aztertuko dugu, osasun gaiak editatzeari buruzko gure moduluan.
Egiaztagarritasunari buruzko proba edit
- Denok bat etorriko ginateke egia dela esatean. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Ez nahastu “adostasuna” “egiaztagarria”rekin. Datu bat toki guztietan egiazkotzat jotzen dela uste izan arren, iturri jakin baten babesa behar du hura frogatzeko.
- Zeuk lehenengo eskutik bizi izan duzu, eta badakizu hori egia dela. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Wikipedia ez da webgune edo blog pertsonal bat. Wikipedian jartzen dituzun datuak adituek egiaztatu behar dituzte hirugarrenen iturri fidagarrietan.
- Gogoan duzu liburu batean irakurri zenuela. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Beharbada datua hirugarrenen liburu fidagarri batetik gogoratuko duzu, baina aipatu egin behar duzu iturria, besteek ere material horren erreferentzia erabili eta zuzena dela ikusi ahal izateko.
- Datua iturri fidagarri batean aurkitu duzu, eta iturri hori aipa dezakezu Wikipedian beste batzuek erraz aurki dezaten. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Zuzena! Informazioak iturri fidagarrietan izan behar du jatorria, eta zure datuak zuzenak direla egiaztatzeko modua eman behar diezu besteei.
Nabaritasuna edit
Nabaritasuna: “Zergatik hau?”
Wikipedia ez da inoiz izan diren gauza guztien katalogo bat. Gai eta artikulu batzuk, kanpoko iturriek haien berri nahikorik eman ez dutenez, ez dira Wikipedian existitzen; bestela esateko, artean ez dute nabaritasunik.
Idazteko ideien bila ari zarenean, gogoan izan nabaritasuna. Beharbada galdetu egingo dizute gai honek Wikipedian egotea zergatik den nabaria. Bilatu luze gabe iturri fidagarri batzuk, zure artikulua merezi duela jakiteko moduan. Orduan artikuluko Eztabaida orrian parteka ditzakezu hasi ahala (geroago erakutsiko dizugu hori nola egin).
Nabaritasuna (jarraipena) edit
Nabaritasuna: “Zergatik hau?”
Nabaritasuna lehenengo urrats garrantzitsu bat da, gaia aukeratzen lagunduko baitizu. Beraz, jar dezagun arreta pixka bat gehiago gai bat nabaria den argitzeko.
Gai batek bere artikulua izateko lehendabiziko betekizuna da gaiarekin loturarik ez duten iturri fidagarriek estaldura nahikoa ematea.
- estaldura nahikoak esan nahi du gutxienez bi iturrik zure gaiari buruz hitz egin dutela. Estaldura nahikoa edukitzeak esan nahi du aipamen hutsal bat baino gehiago dela, nahiz eta aipatzen duzun liburu edo artikuluaren gai nagusia ez izan. Hala ere, aipatze edo testu lerro bakar bat baino zerbait gehiago izan behar da.
- iturri fidagarriak, oro har, esan nahi du izen oneko argitaletxeen bigarren mailako iturriak direla. Erreferentzia gisa erabiltzen ari zaren liburuak, aldizkari espezializatuko artikuluak edo beste edozein iturrik datu zuzenak eta kontrastatuak ematearen ospea behar du. Iturriek ez dute euskaraz behar nahitaez, eta ez dira Interneten egon behar.
- gaiarekin lotura ez izateak esan nahi du argitaldariak ez duela interes bat ikuspegi partzial bat aurkezteko (aldekoa edo kontrakoa). Adibidez, norbere buruaren publizitatea, iragarkiak, zure artikuluan zeuk argitaratutako materiala baliatzea, autobiografiak eta prentsaurrekoak ez dira independentetzat hartzen.
Nabaritasunari buruzko proba edit
- Etxekorta sagardotegia. Zure osabak haren inaugurazioaren berri irakurri du Etxekorta sagardotegiaren webgune ofizialean. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Haren webguneak berak hori adierazteak ez dio nabaritasunik ematen entziklopedia batean sartua izateko.
- Karrikagoiti sagardotegia. Zure lehengusinak egunkariko artikulu zahar bat du 1930ean hura ireki zutenekoa; beste batek 1933an alkateak bisita egin ziola erakusten du, eta iragarki zahar batek adierazten du Karrikagoitik Euskal Herriko sagardo onena egiten duela. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Datuok sagardotegi horri buruz garrantzia izan dezaketen arren, ez dute Karrikagoiti sagardotegi nabari egiten. 1933ko egunkari bat lehen mailako iturria da, ahaldun nagusiek negozio ugari bisita ditzakete, eta iragarkiak ez dira iturri fidagarriak.
- Gorospe. Zure izebak 1980an irekitako eguneko sagardotegi baten kartela du gordeta. Sagardotegia arkitekturako gidaliburu batean aipatzen den beste sagardotegi famatu baten antzekoa da (hala ere, ez dio ezer Gorospez). (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Kartel bat ez da baliozkoa nabaritasunik (ezta fidagarritasunik) emateko eta entziklopedia batean sartzeko; bestalde, beste sagardotegi baten antzeko forma eduki arren, gidaliburuan ez da Gorospez ezer esaten espresuki.
- Etxamendi. Zure arrebak aldizkari akademiko bat du eta bertan dio sagardotegi hau izan zela lehenengoz sagardoaren tratamendu berezi bat egiten. Sagardotegiei buruzko liburu bat du eta bertan berretsi egiten da datu hori. Bukatzeko, elkarrizketa bat ere badu sagardotegien historialari batekin, eta bertan adierazten du sagardotegi horretan asmatu zela metodo hori. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Zuzena! Etxamendik nabaritasuna du Euskal Herriko sagardogintzari egin dion ekarpen paregabeagatik, hala baitiote zenbat iturri fidagarrik.
Norberaren ikerketarik ez edit
Norberaren ikerketarik ez: “Nola dakizu hori?”
Wikipediarako eta unibertsitaterako idaztea ez dira gauza bera. Wikipedia ez da gai bati buruzko zure ideiak edo ondorioak argitaratzeko tokia. Wikipedian horri “norberaren ikerketa” esaten zaio. Jakina, "ikerketa" egingo (behar) duzu, informazio egokia bilatzearen zentzuan, liburutegian arakatuz, adibidez.
"Norberaren ikerketarik ez" esan nahi du Wikipedian zuk idatziko duzunak laburbildu egingo duela beste pertsona batzuek zuk interesgarritzat duzun gai bati buruz zer esan duten, era horretan Wikipediako irakurleek gaia ulertu eta hari buruzko ideiak atzeman ditzaten.
Tentagarria izan daiteke Wikipediako artikulu batean ideiak elkarrekin jostea, baina zuk ez zenuke hori egin behar, salbu eta argitaratutako iturri fidagarri batean norbaitek hori egiten badu.
Norberaren ikerketarik ez — adibidea edit
Demagun hurbil duzun ibai bati buruz idazten ari zarela, eta aurkitu duzun gobernuaren 2003ko txosten batek erakutsi egiten duela Etxaburu Paper Fabrikak 200 milako isuna jaso zuela hondakin arriskutsuak ibaira botatzearren. Gainera, ingurumen aldizkari espezializatu batean aurkitu duzu ibaian bazegoela arriskupeko igel espezie bat, eta 2003an galdu egin zela.
Segur aski tentazioa izango duzu honelako zerbait idazteko: "Etxaburu Paper Fabrikak ibaiko igelak galarazi egin zituen". Hori ordea norberaren ikerketa da. Zuk bi ideia uztartu dituzu (kutsadura eta igelen galera), eta biak lotu. Non eta beste iturri batek uztarketa hori egiten ez duen, zuk berez ezin duzu lotura hori ezarri.
Wikipedian, ez nahastu datuak eta ez ondoriorik atera. Ondorio horiek oso agerikoak izan daitezke zuretzat, baina inoiz ezin duzu ezagutu ez dakizuna. Beraz, idatzi "esplizituki" egiazta dezakezuna bakarrik.
Egile eskubideak eta plagioa edit
Uste izango duzu beharbada badakizula plagioa zer den, eta hori nola saihestu. Wikipedia ordea pixka bat desberdina da. Arauek erreferentzia egiten diote ez bakarrik kopiatu-eta-itsatsi moduko plagioei, baizik eta parafrasi estuei eta egile eskubideen urraketari ere bai. Eta ez da txantxetakoa: klaseko Wikipedia idazlan batean plagioa egitea eta zeuk idatzi ez duzun artikulu bat inori ematea berdina da.
Plagioa eta egile eskubideen urraketa hondagarriak dira, eta boluntarioen denbora xahutzen dute garbiketan. Salbu eta aipu laburrak, gure politiken kontra doa egile eskubideak dituzten edukiak Wikipediara kopiatzea.
Bideo honek argi azaltzen du eragozpen horiek nola saihestu!
Egile eskubideei eta plagioari buruzko berrikuspena edit
Berrikus ditzagun bideo honetan ikasi dituzun plagio formak.
- Aitortu gabeko plagioa da testu pasarte bat hitzez hitz iturri batetik kopiatu eta Wikipediara aipamenik egin gabe gehitzea.
- Aipatutako plagioa da aipamena eginda testu pasarte bat hitzez hitz iturri batetik kopiatu eta Wikipediara gehitzea. Hitzak zureak ez direla adierazita ere, ezin dituzu Wikipediako artikulu batera kopiatu.
- Parafrasi estua da testu pasarte bat kopiatu eta hitzez hitz banaka aldatzea, esaldien oinarrizko egitura berdin utzita. Hori ez da egokia, aipamena egiten edo egiten ez duzula ere.
Nola saihestu arazo horiek? Onena da lehendabizi irakurtzen ari zarena ulertzea. Gero, jarri zure hitzetan ulertu duzun esaldi horretako oharrak. Erabili zure datuak babesten dituzten iturri desberdinak, eta ez inoiz kopiatu iturria. Horren ordez, hartu oharrak lagun edo adiskide bati hori azaltzen ariko bazina bezala.
Berrikus dezagun edit
Hau da dena! Orain ikus ditzagun berrikuspenerako galdera bizkor batzuk Wikipedian hasteko prest zaudela segurtatzeko.
Aipamenei buruzko proba edit
- Berehala leheneratu. Zerbait kendu nahi bazuen, niri galdetu behar zidan lehenik. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Horri "edizio gerra" deitzen zaio, eta editatzetik blokatu zaitzakete horregatik! Zakarra izan daiteke beste editore batek zure ekarpenak azalpenik gabe kentzea, baina Wikipediak beste editoreei "fede ona aitortzea" eskatzen dizu. Zerbait ulertzen ez baduzu, galdetu Eztabaida orrian, edo eskatu laguntza Wikipediako Adituari. Zure ikastaro orritik estekatuta aurkituko duzu.
- Azaldu artikuluko Eztabaida orrian zer gehitu duzun, berriz ere eduki horren iturria aipatuz, edo joan eduki hori kendu duen editorearen erabiltzaile orrira eta galdetu ea zergatik kendu duen. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Wikipedian zerbait zergatik gertatu den ezagutzeko modu onena galdetzea da. Beharbada iritzi desberdinak dituzuela argituko duzu, edo gaizki-ulertu bat dagoela. Aitortu fede ona besteari, eta galdetu ezer leporatu gabe, eta adostasun batera heltzen hasiko zarete.
- Onartu erabili duzun iturria ez zela ona, edo zerbait oker egin duzula. Ez editatu artikulua emate data heldu arte eta espero dezagun irakasleak beste editoreak baino lehen ikusiko duela. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Wikipedia "edonork edita dezakeen entziklopedia askea" da, eta zuk ere tartean. Eztabaida orria edo editorearen erabiltzaile orria erabiltzen eroso ez bazaude, badira beste aukera batzuk. Beti duzu zure hezitzaileari esatea, edo zure ikastaro orrian agertzen den Wikipediako Adituari. Horretarako daude eta!
- Esan Eztabaida orrian nota jarriko dizutela, eta mesedez beste inork ez editatzeko irakasleak hura ikusten duen arte. Idatzi mezu hori erabat maiuskulaz, beste editoreek ikusten dutela segurtatzeko. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Gogoratu, inor ez da Wikipediako artikuluen "jabea". Itxura batean, beste editore batzuei artikulu bat gehiago ez lantzeko eskatzea oso zekena da (BAITA DENA MAIUSKULAZ IDAZTEA ERE). Zure ekarpenak beti gordetzen dira Wikipedian. Beste editore batzuek zure lana kendu edo aldatuz gero, zure hezitzaileak ikusi egin dezake artean zer ekarpen egin duzun artikuluko historia orrian.
Nabaritasunari buruzko proba (berrikuspena) edit
- Gaia ospetsua dela. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)Okerra! Hori hala izan daiteke, baina ez da beharrezkoa nabaria izateko. Nabaritasunak gai bati buruz eskueran dauden iturriei egiten die erreferentzia. Ez da gaiaren ospeari buruzko oharpen bat.
- Gaiak estaldura gutxi baino gehiago izan du gaiarekin lotura ez duten iturri fidagarrietan. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Nabaritasunak, erabiltzen duzun informazioaren kalitatea, eskuragarritasuna eta independentzia islatzen du. Nahikoa duzu zure gaiari buruzko gutxienez bizpahiru iturri on aurkitzea nabaritasuna izan dezan.
- Gaia garrantzitsua da, kasu askorik egin ez zaion arren. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Beti ez da gai garrantzitsuei buruz asko idazten. Zoritxarrez, Wikipediak argitaratutako iturrien informazioa laburbil dezake bakarrik. Horrek esan nahi du noiz edo noiz gai batzuk kanpoan gera daitezkeela kalitate oneko iturriak eskueran egon arte.
- Ondo idatzitako artikulua da. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Nabaritasunak zure artikuluen gaiari erreparatzen dio. Zure gaiari buruz eskueran dagoen informazio motei egiten die erreferentzia. Ez da zure artikuluaren kalitateari buruzko oharpen bat.
Editing Basics edit
Slide ids: 108XX
Ongi etorri! edit
Trebakuntza modulu honek Wikipedian nola editatu erakutsiko dizu. Onena "Wikipediako atarikoa" modulua bukatzea izango litzateke, eta Wikipediako kultura ulertzea.
Atal honen amaieran, gai izan beharko zinateke ondorengoei erantzuteko:
- Nola lagundu dezaket Wikipedian?
- Non praktika dezaket edizioa?
- Zer rol betetzen du Wikipediako komunitateak edukia editatzeko orduan?
Ekin lanari gauzak eginez! edit
Wikipedia nola editatzen den ikasteko era onena bertan murgildu eta gauzak egitea da.
Nahi baduzu, Wikipedia beste leiho batean ireki dezakezu arakatzeko, eta aldi berean adibideko ariketekin jarraitu.
The video below refers to the 'Save' button. The text for this button has since been updated to read 'Publish'.
Zer ikasiko dugun edit
Ondorengo hauekin hasiko gara:
- Testua loditu eta etzan
- Izenburuak sortu
- Azpiatalak editatu
- Buleta eta zenbakidun zerrendak sortu
- Estekak sortu
- Erreferentziak sortu
- Proba orri bat hasi
Hau ere ikasiko duzu:
- Artikulu orri, Eztabaida orri eta Erabiltzaile orrien arteko aldeak
- Eztabaida orri bat nola erabili
Zure Wikipedia kontua edit
Hemen zaudenez, ziurrenik, kontu bat edukiko duzu dagoeneko.
Ideia ederra da zure kontuari posta elektronikoko helbide bat gehitzea. Zure helbide elektronikoa ez zaie erakutsiko beste erabiltzaileei zurekin harremanetan jartzen direnean, eta e-posta jakinarazpenak jaso ditzakezu zure intereseko orriak aldatzen badira. Are lagungarriagoa izango da inoiz Wikipediako pasahitza ahazten baduzu, hura helbide elektronikora bidal baitakizuke, betiere zure kontuari e-posta helbidea gehitu badiozu!
"Aldatu" edo "Aldatu iturburu kodea" edit
Wikipediak bi aukera ematen dizkizu editatzeko. "Aldatu" aukerak Ikusizko Editorea irekitzen du; era horretan orrian agertzen den bezala edita dezakezu testua. "Aldatu iturburu kodea"k, berriz, azpian dagoen wikitestu kodea ikusteko modua emango dizu.
Ikusizko Editorearen bidez, errazago sartuko duzu testua, baita iturriak aipatu, estekak (loturak) sortu eta oinarrizko formatua gehitu ere. Hala ere, artikuluetan bakarrik erabil daiteke. Beste wikilariekin hitz egiteko, baliatu wikitestu kodea.
Mesedez joan orain Wikipediara eta egiaztatu bai "Aukeratu", bai "Aukeratu iturburu kodea" aukerak ikusten dituzula artikuluari begiratzean.
"Aldatu iturburu kodea" goian erakutsi bezala ikusten baduzu, joan hurrengo diapositibara.
"Aldatu iturburu kodea" aukera ikusten ez baduzu, jarraitu ondorengo urratsak Ikusizko Editorea aktibatuta duzula egiaztatzeko:
- Egiaztatu zure Wikipedia kontuarekin saioa hasi duzula.
- Klikatu "Hobespenak".
- Klikatu "Aldatzen" fitxan.
- Ziurtatu "Behin-behinean ikusizko editorea desgaituta dago beta egoeran baitago" kutxa desautatu duzula.
- Zenbait wikipediatan "Edizio modua:" aukera ikusteko gai izango zara. "Bi editore fitxak erakutsi iezazkidazu" aukera hautatu.
- "Gorde" klikatu.
- Aurrerantzean, Wikipediako artikulu bat kargatzean, "Aldatu" eta "Aldatu iturburu kodea" aukerak ikusi beharko zenituzke.
Proba orriak edit
"Proba orria" zure probako wikiorria da, edizioan lardaskatu, artikuluak prestatu, artikuluak zirriborratu edo, besterik gabe, esperimentatzeko. Era horretan ez du eraginik izango Wikipediako artikuluaren "izen-tarte nagusian" (artikuluen aurreko orrian).
Hala ere, jendeak zure proba orria ikus dezake; beraz, garrantzitsua da hor jartzen duzun edukia besteengandik ezkutatu nahi duzun zerbait ez izatea. Horrek esan nahi du ere ez zenukeela hor egile eskubideak urratuko dituzten gauzak kopiatu eta itsatsi behar. Aldiz, zirriborro bat idatzi edo formatuarekin lardaskatu nahi baduzu, proba orria toki bikaina duzu.
Zeure proba orrira joateko, Proba orria estekan klikatu, eta listo; saioa hasita zaudela, goiko aldean "Hobespenak" aukeraren ezkerrean duzu.
Hartu testuaren kontrola! edit
Beraz, prest gaude editatzen hasteko! Orain arakatzailearen beste leiho batetik joan zaitezke zure Proba orrira, proba egiteko.
Hemen dituzu oinarrizko wikikode batzuk Eztabaida orrietan edo "Aldatu iturburu kodea"n zure testuari formatua emateko.
Letra lodirako wikikodea hau da:
'''lodia''' = lodia
Wikiesteka bat sortzeak (alegia, Wikipediako beste artikulu batera estekatzeak) itxura hau izango du:
[[Lodi]] = Lodi
Euskarazko Wikipedian, Lodi artikulura egindako estekak Lodi (Italia) artikulura bideratuko zaitu. Testukoaz bestelako izena duen artikulu batera estekatzeko, jarri | (marra bertikala, teklatuan gehienetan Alt Gr + 1 tekleatuz lortua) kodearen eta orrian agertzea nahi duzun hitz(ar)en artean. Honela:
[[Letra lodi|Lodi]] = Lodi (kasu honetan, w:eu:Letra lodira estekatuta)
Inork lehenago estekatu ez duen norabait estekatu edit
Ikusizko Editorea erabili edit
Wikipedian artikulu bat editatu nahi duzunean, Ikusizko Editorea erabil dezakezu: horrek ez du wikikoderik behar.
Beste orri batetik jarraitzen ari bazara, atera wikikodeen leihotik, and bilatu "Aldatu" botoia Ikusizko Editorea abiarazteko.
Aukera desberdinak dituen tresna barra ikusiko duzu:
Orri diseinua blog plataforma edo sare sozialetan ikusiko dituzunen antzekoa da.
Berrikus dezagun azkar batean aukera bakoitza.
Ikusizko Editoreko botoiak edit
Lagungarria izan daiteke beheko testua proba orrian kopiatu eta itsastea, eta aukera guztiak testu honetara zuzenean aplikatzea, zer egiten duen ikusteko.
Paragrafoa. Honek testu estiloa ezartzen lagunduko dizu. Adibidez, izenburu bat, edo paragrafo testu soila. Aipu blokeoak sartzeko ere erabil dezakezu.
A. Nabarmendu zure testua, gero klikatu hemen formatu lodia, etzana eta abar emateko. "Gehiago" aukeraren bidez, azpimarratu, kode snippetak gehitu eta teklatu hizkuntza alda ditzakezu.
Loturak (estekak). Katebegi botoiak testua estekatzeko modua emango dizu. Nabarmendu hitza, eta sakatu botoia. Ikusizko Editoreak automatikoki proposatuko dizkizu hitz edo hitz multzo horrekin erlazioa duten Wikipediako artikuluak. Era ederra da zure artikuluak Wikipediako eduki gehiagotara loturak izan dezan. Hitz garrantzitsuak bakarrik behin estekatu ahal izango dituzu, agertzen diren lehen aldian, gehienetan. Wikipediaz kanpoko orrietara estekatu nahi baduzu ("kanpo loturak" atalean, adibidez), klikatu "Kanpo loturak" fitxan.
Aipatu. Ikusizko Editorean aipamenak sartzeko tresnak erreferentziei formatua ematen lagunduko dizu. Nahikoa duzu leihoan DOI edo URL itsastea, eta Ikusizko Editorea behar dituzun eremu guztiak betetzen saiatuko da. Hala ere, berrikusi eta bete eskuz falta diren eremuak (ezagutzen badituzu). Gainera, liburuak, aldizkari espezializatuak, berriak eta webguneak eskuz sar ditzakezu. Hor gida bizkor bat izango duzu zure aipamenen datuak sartzeko. Iturri bat dagoeneko sartua baduzu eta berriz aipatu nahi baduzu, "Berrerabili" fitxan klika dezakezu.
Buletak. Buleta puntuak edo zerrenda zenbakitu bat gehitzeko, klikatu hemen.
Txertatu. Fitxa honek materialak, irudiak edo taulak gehitzeko balio dizu.
Ω. Azken fitxa honek karaktere bereziak sartzeko balio dizu, adibidez, erdaretan dauden hitzak, ikur zientifikoak eta hizkuntza luzapenen sorta bat.
Ikusizko Editorean formatua eman edit
Ikusizko Editorean testuari formatua emateko, klikatu "A" botoia, nabarmendu testua eta hautatu aukera onena.
- "Lodia" elementuak (B) hautatutako testua loditzen du.
- "Etzana" elementuak (I) hautatutako testua etzaten du.
- "Goi indizea" elementuak (x2) hautatutako testua txikiago eta zertxobait gorago erakusten du inguruko testua baino.
- "Azpiindizea" elementuak (x2) hautatutako testua txikiago eta zertxobait beherago erakusten du inguruko testua baino.
- "Marratua" elementuak (S) hautatutako testuari marra luze bat jartzen dio gainetik.
- "Kode informatikoa" elementuak (parentesi kizkur pare bat: {}) hautatutako testuaren letra mota espazio bakarreko letra motara aldatzen du eta, hartara, aparte uzten du (tarte proportzionatuko) inguruko testutik.
- "Azpimarra" elementuak (U) marra luze bat gehitzen du testuaren azpitik.
- "Hizkuntza" elementuak (Aあ) balio dizu hautatutako testuko hizkuntzari etiketa (adibidez, japoniera) eta noranzkoa (adibidez, eskuin-ezker) jartzeko.
- Azken elementuak, "Garbitu formatua"k, hautatutako testuko karaktereei formatu guztia kentzen die, baita loturak ere.
Batere testurik hautatu ez baduzu, menua irekitzeko "A" klikatzen duzuenean eta, gero, elementu bat aukeratu, formatu mota hori tekleatzen hasten zaren testuari aplikatuko zaio, kurtsorea dagoen tokitik aurrera.
Utzi azalpen bat! edit
Behin zure aldaketak amaituta, erreparatu "Aldaketak argitaratu" botoi urdinari Ikusizko Editorean, edo "Aldaketak argitaratu" botoi grisari Wikikodean.
Bietan ere, mesedez bete "Laburpena" deitutako barra. Azaldu zer egin duzun eta, era horretan, beste editoreek ulertu egingo dituzte zure aldaketen nondik norakoak. Adibidez, erreferentzia bat gehitu baduzu, "erreferentzia/aipamena (gehitu)", zergatik ere esan dezakezu. Zuzenketa txikiak egin edo gramatika akatsak konpondu badituzu, "zuz" edo "eus" idatz dezakezu. Zerrenda bat dugun arren, ez dago "laburdura ofizialik", besterik gabe segurtatu orria editatzean egindako zure ekintzaren asmoa adierazi duzula.
Ikusizko Editorean, leiho batean laburpena eskatuko zaizu aldaketak egin eta gero. Wikikodean, berriz, argitaratu baino lehen idatzi barran zertan aritu zaren.
Proba dezagun! edit
Prest Wikipedian probako aldaketa batzuk egiteko? Esteka honek Wikipediako proba orri batera bideratuko zaitu, eta oinarrizko edizio batzuk erakutsi.
Bukatu duzunean, hona itzul zaitezke trebakuntza modulu honekin jarraitzeko.
Hara, ikuskatzaile bat dut begira! edit
Wikipediako orri berri bakoitza asmo gaiztoak dituen jendeak sor dezake.
Hori eragozteko, konfiantzazko wikilariek gainbegiratu egingo dute.
Lankide boluntario batek zure orria egiaztatu eta oniritzia ematen dionean, "ikuskatuta" dagoela adieraz dezake. Beharbada zerbait gaizki egin duzula irudi lezake, baina ez halakorik: beste wikilariei jakinarazten ari zaie zure lana ikuskatu ondoren, ez dela spama edo problematikoa.
Eztabaida orria erabili edit
Wikipediako artikulu handi bakoitzaren atzean, wikilariak dabiltza elkarrekin lanean hura handi egiteko. Wikilari horiek beren "Eztabaida orria"ren bidez koordinatzen dute beren lana.
Wikipedia guztiek dute Eztabaida orria. Eztabaida orrian, artikuluari buruzko eztabaidak egiten dira.
Uneko artikulu bat editatzen hasi aurretik, eman begiratu bat Eztabaida orriari. Zertaz hitz egiten ari diren ohartzeko modua duzu. Eztabaida orriak toki ederra dira artikulua hobetzeko dituzun planak azaltzeko; erabili nahi dituzun liburu edo artikuluak ere bertan parteka ditzakezu, eta galderak egin, zalantzarik baduzu. Askotan, gaian interesa duten wikilariak jabetu egingo dira, eta laguntzen saiatuko dira. Ondo dago aldaketak egiten hasi aurretik gauzak azaltzea, baina ez duzu inoren "baimenik" behar aldaketak egiteko. Ez lotsa: izan ausarta!
Mezu bat gehitzeko, klikatu "Gehitu atala" fitxan orriaren goiko aldean. Mesedez egin zure komentarioak Eztabaida orriko behealdean, eta eman zure mezuari izenburu bat.
Wikilariak zure eta artikuluetako Eztabaida orrian utzi dituzten mezuak irakurriko dituzulakoan daude. Orri horiek besteei mezuak uzteko ere erabil ditzakezu noski.
Gogoan izan: Eztabaida orrian Wikikodea erabili beste aukerarik ez duzu. Ez dago Ikusizko Editorerik.
Eztabaida orrian erantzun edit
Norbaitek erantzun bat utzi badizu edo galdera batean etiketatu bazaitu, erantzun beharko zenuke.
Ireki orria editatzeko artikulu bat irekiko zenukeen bezala. Erantzungo diozun iruzkin edo komentarioaren azpian, tekleatu bi puntu ( : ). ":" bakoitzak eztabaidan koska bat barrurago eramango du zure erantzuna. Beraz, erantzun bati erantzuten badiozu, tekleatu bi aldiz bi puntu, eta horrela hurrenez hurren.
Ezin bestekoa duzu lau marratxo kizkurrez mezuak sinatzea ( ~~~~ ); era horretan zure erabiltzaile izena eta denbora marka geratuko dira.
Eztabaida orriari buruzko tutoriala edit
Probak egin ditzagun Eztabaida orrian! Esteka honek adibide gisako Eztabaida orri batera eramango zaitu, eta erantzunak ematen lagunduko dizu; horretarako, aldaketa bat egingo duzu, Wikikodea erabiliz.
Behin amaituta, hona itzul zaitezke trebakuntza modulu honekin jarraitzeko.
Bideoa: Eztabaida orriak edit
Jarraipen zerrenda edit
Nola dakizu artikulu bat aldatu egin dutela, edo beste editore batzuek proposamenik egin duten?
Jarraipen zerrenda zuk parte hartutako orri guztien jarraipena egiteko modu erraz bat da. Zure jarraipen zerrenda erabil dezakezu artikuluko aldaketak, elkarrizketak eta ekarpenak ikuskatzeko.
Orri bat Jarraipen zerrendan sartzeko, egiaztatu saioa hasi duzula. Gero, nahikoa duzu "Ikusi historia"ren aldameneko izarrean klikatzea. Era horretan zure Jarraipen zerrendara gehituko da. Ikusi zure jarraipen zerrenda goiko eskuinaldeko "Jarraipen zerrenda"n klikatuz.
Zure jarraipen zerrendara artikulu bat gehitzen duzunean, artikuluko Eztabaida orria ere "zaindu" egiten du. Inork artikulu bateko zure aldaketei Eztabaida orrian erantzuten badie, zure jarraipen orrian agertuko da.
Zure jarraipen zerrendako orri batean aldaketarik dagoenean zuri e-posta bidaltzea aukera dezakezu, Wikipediako goiko aldean "Hobespenak" fitxan klikatuz, gero "Jakinarazpenak", eta hor duzu "E-posta aukerak". Aukeratu goitibeherako menuan "Bidali banakako jakinarazpenak hauek heldu ahala".
Bideoa: Jarraipen zerrendak edit
Proba orriari buruzko galdetegia edit
- Toki egokia da egile eskubideak dituen iturrietako materiala kopiatu eta itsasteko, geroago parafraseatzeko. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Zure proba orria ere publikoa da; beraz, ez zenuke erabili behar egile eskubideak dituen materialak gordetzeko.
- Beste wikilari batzuekin hitz egiteko toki egokia. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Proba orria publikoa da, baina aukera gutxi daude beste wikilariek hari bisita bat egiteko, betiere, ez baduzu bertara doan esteka bat nonbait ipini. Wikilariekin hitz egiteko, bisitatu artikulu bateko Eztabaida orria, edo joan haren Erabiltzaile orrira.
- Zure artikuluaren zirriborro bat egiteko tokia, edo orri baten diseinua eta egitura probatzeko. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Zure Proba orrian nahi duzuna egin dezakezu formatuari buruz. Toki ederra da Wikikodearekin edo Ikusizko Editorearekin lardaskatzeko, eta artikulu berri baten egituraren inguruan saioak egiteko.
- Artikulu bat kopiatu eta itsasteko tokia da, bertan aldaketak egitearren. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Ez kopiatu eta itsatsi artikulu oso bat zure Proba orrira. Hobe duzu editatzeko orduan jatorrizko artikuluari aldaketa txikiak egitea. Zure proba orriko zatiak eta uneko artikulu bat bateratu nahi badituzu, eman begiratu bat Proba orriaren trebakuntza moduluari, azken hori eta lantzen ari garen hau ez dira berdinak
Ediziorako prestatzen joateko proba edit
- Artikuluko Eztabaida orria irakurri, ea gatazkarik dagoen ikusteko eta zure iturriak eta aldaketen plana bertan partekatu. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)ZUZENA! Adeitsua da beste editoreei zer egin nahi duzun esatea, eta zer iturri erabiliko dituzun. Ez kezkatu inork erantzuten ez badu. Ideia ona da zure asmoak partekatu nahi izatea.
- Artikulu oso bat zure Proba orrira kopiatu eta itsatsi, bertan aldaketak egin eta, gero, artikulua aurkitu duzun tokira berriz kopiatu eta itsatsi. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Horrek artikuluko historiaren aldaketa guztiak ezabatuko ditu, eta zure aldaketa guztiak segur aski beste editore batek desegingo ditu. Artikulu osoa berridazteko asmoa baduzu ere, onena da horren ordez artikuluari aldaketa txikiak egitea.
- Ezer ez. Besterik gabe aldaketa egin; norbaitek gustuko ez badu, berrikusiko du. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Neurri batean hori egia bada ere, mesedegarria da beste wikilariekin harremanetan jartzen saiatzea, artikuluari egin nahi diozun edozein aldaketari buruz hitz egiteko.
- Bilatu eskarmentua duen wikilari bat aldaketa hori berak zure ordez egin dezan. (klikatu zabaltzeko edo ixteko)OKERRA! Wikipedia edonork alda dezakeen entziklopedia da, baita zuk ere. Aldaketa zeuk egin dezakezu. Aldaketak egin aurretik beste editoreekin hitz egiteak laguntzen du, noski.
Bukatu dugu eta! edit
Bukatu duzu dagoeneko Wikipedian editatzeko Oinarrizko Trebakuntza. Beharrezko guztia ezagutu beharko zenuke editatzen hasteko. Artean seguru sentitzen ez bazara, zure Proba orria erabili dezakezu oinarrizko edizioaren inguruko probak egiteko eta Wikipediaren interfazeak esploratzeko.
Orientaziorako modulu honi buruzko zure iruzkin bat ere asko estimatuko genuke. Klikatu behean gustuko zer izan duzun eta zer ez guri esateko; hobetzeko iradokizunak ere baldin badituzu, mesedez bidali.
Evaluating Articles edit
Slide ids: 109XX
Evaluating Articles and Sources edit
In this tutorial, we'll explore how to read Wikipedia articles, and potential sources, with a critical eye.
Evaluating sources and articles edit
One of the most important skills you can apply to Wikipedia is how to think critically about information.
Critical thinking is important when reading any source of information. In this module, we'll review how to think about the material you read on Wikipedia, but also how to evaluate the material you contribute to Wikipedia.
What makes a good article? edit
You've probably already heard the adage that Wikipedia isn't a reliable source of information. Maybe hundreds of people work on an article, fact-checking and reviewing claims and references. Maybe only one person has written it, using just one, biased, source. Or maybe someone has gone by and added text to promote their business or a client.
With so many possibilities, how can you tell if the information you find on Wikipedia is any good at all?
Let's look at some of the ways Wikipedians evaluate the quality of articles.
Evaluating Article Quality edit
An important tool for evaluating a Wikipedia article is to look at its quality rating.
Wikipedia articles are constantly being improved, and all at different rates. Some rival the best encyclopedias; others are out of date or incomplete.
Volunteers will review articles and leave a rating on the Talk page. You can find this by clicking "Talk" at the top right of the article text.
The best articles have been evaluated as "Good" or "Featured" articles. These are the best that Wikipedia has to offer, and the rating reflects a shared view of many Wikipedians.
"Start" or "Stub" class articles aren't considered as reliable, or simply don't provide a very strong overview of the topic. These are great articles to work on, because there's lots you can do, and you can quickly make a dramatic impact.
Elements of quality articles edit
The best articles share certain qualities, which can serve as a model for you to strive for in your own work:
- A clear, easy-to-understand lead section, that is, the overview at the start of the article.
- A clear structure with several headings and subheadings arranged chronologically or by themes, with images or diagrams when appropriate.
- Balanced coverage of many aspects of the subject; with more important viewpoints getting more prominence in the article.
- Neutral coverage, written without bias toward a particular point of view, and representing disagreements according to their representation in reliable sources.
- Reliable sources are used throughout the article. For example, references to NASA rather than relying on an amateur's blog for information about Mars.
Elements of not-so-great articles edit
You'll want to read Wikipedia critically to decide for yourself if you trust it. Here's some signs that the article may not be so great:
- Warning banners. Often these make a statement about the article's reliability, though sometimes it's simply a suggestion for improvement. Make a note and read accordingly.
- Are there language problems in the lead? For example, a very short lead might indicate that the article was written through staggered contributions, and could use a rewrite to tie it together.
- Are there value statements, such as "the best" or "the most important"? Those are flags that it's written to persuade, or at least, not properly referenced.
- Are there references to unnamed sources of information, such as "some people say," or "many believe"? Can you answer the question, "Who said that?"
- Are there very few references or citations? Are the citations from good, reliable publishers, or are they from questionable websites or publishers with a clear bias?
- Are some sections longer than others, despite being equally (or less) important? Are relevant sections missing completely?
Citations edit
Now that you know how to evaluate a Wikipedia article's quality, you should have a good sense of the kind of thing you should be contributing to the articles you work on.
A key aspect of good articles is good sourcing. Everything you read on Wikipedia should come from a reliable source.
Let's look at finding and citing sources on Wikipedia.
Why cite? edit
Everything you write on Wikipedia must be attributable to a reliable source.
Wikipedians are working to create an accurate encyclopedia. Adding sources means that your work can be fact-checked by these editors.
Editors (yourself included) can challenge unreferenced statements by adding a {{fact}} tag in WikiCode, which adds a [citation needed] tag to the statement. Some editors remove unreferenced material on sight.
When should you cite? edit
In general, you should be citing at least once per paragraph you contribute to any Wikipedia, but any quotations, hard to prove facts (such as statistics) and controversial claims must be cited.
Basically, whenever you add information to an article, be sure to include references.
What's not a good source? edit
Other sources may be tempting and easy to find, but should be avoided.
Poor sources include:
- Blog posts and social media
- Press releases and promotional material
- Official websites
- Self-published materials
While it can be useful to run a web search to help you find good sources (such as books or scholarly articles), most search results won't be useful in and of themselves.
Close paraphrasing edit
When you find a good source, it's important to share what you've found without plagiarising or violating the source's copyright.
Paraphrasing your sources without plagiarizing them takes some practice. It can be easy to unconsciously mimic the structure and word choice of the original source.
Copying words, structure, or phrases from the original source — even when cited to that source — violates Wikipedia’s copyright policies and is a form of plagiarism.
The best way to avoid this is to find information from a variety of good sources, make sure you really understand the information, and then write it using your own words.
Example of close paraphrasing edit
Here's an example of "close paraphrasing."
Original text:
Because the weather forecast called for rain, the league decided to switch the location of the game to an indoor facility.
Close paraphrased text, not acceptable on Wikipedia:
The league switched the game’s location to an indoor facility due to a weather forecast calling for rain.
Acceptable text:
Forecasted rain caused the league to move the game indoors.
Copyright edit
Everything on Wikipedia is free to use. That means anything you put on Wikipedia has to be free to share, too. Copyrighted materials, including lengthy passages from books, illustrations, and photographs, don't belong on Wikipedia. This is true even if you cite the material and give proper credit to the author.
The exception is for work that is so old, it's not under copyright anymore — we call this "public domain." Some works are released to the public under a free license. Those are allowed, too.
In those cases, you still have to make sure you cite the source of the information, and show where the author has released it under a free license (that is, link directly to the license).
Note, however, that lengthy quotations usually aren't appropriate, anyway. It's best to paraphrase the information into your own words.
Tips on plagiarism edit
- Material in your sandbox is still subject to Wikipedia’s policies, so do not copy and paste information from your sources into your sandbox.
- Start by taking notes of key concepts, not phrases, from your sources, noting where each came from.
- Write the draft from your notes rather than from the original source, so you are not unconsciously mimicking the original author’s structure or diction.
- The more sources you use, the better you’ll understand the topic, which can help you paraphrase and summarize it in your own words.
How to: Add a citation with WikiCode edit
So, you have a solid paragraph drawn from a reliable source. How do you let other editors know where to look to verify your information?
First, if it's a new article, let's look at how to add a References section to the article using WikiCode.
You can access WikiCode through the "Edit source" option on the page.
Then, follow these instructions:
- Check that the bottom of the page has a "Notes" or "References" section. If not, type:
==Notes== - Check that the Notes section either has the text
{{reflist}}or<references />. If not, type:{{reflist}}. This determines where your references will appear on the page. - Now click after the text you would like to create a reference for.
- Now type in the
<ref>tag before your reference and type</ref>after your reference. Wiki software will automatically add your inline reference number.
How to: Add a citation with VisualEditor edit
Let's try adding citations through VisualEditor. You may want to open up a sandbox page to follow along.
Click "edit" above the section or article you want to edit.
Within VisualEditor's toolbar, you'll find the "Cite" button. You can simply paste a URL, and the VisualEditor will try to sort out all of the fields you need. Be sure to review it, however, and apply missing fields manually (if you know them). You can also add books, journals, news, and websites manually. That opens up a quick guide for inputting your citations.
If the page already contains a citation you want to use again, you can!
To re-use an existing reference, place your cursor in the body of the text where you want to add the new reference for that citation. Then open the "Cite" menu and find the "Re-use" item.
To edit an existing reference, use the "edit" button to open VisualEditor. Click on the bracketed number for the source you want to edit. You will see an icon for the type of reference (book, web, news, etc.) and an "Edit" button to the right.
Clicking on the "Edit" button will open a dialog where you can do exactly that.
Remember to leave a description of your edit in the edit summary, such as "added reference," and then click "Save."
Video: Citations edit
Video: Citations (part 2) edit
Reading history edit
So now you know how to contribute good citations to an article. Let's quickly look at what happens if you come back, and see that someone has made an edit to your page.
You can see how an article has evolved over time by clicking the "View history" link at the top of every article.
When you open the "View History" page, you'll see a list of recent changes to the article, with some comments about what other editors have done.
In this example, on the page for Nellie Bly, you'll see that on July 15, an editor made a change to the "Asylum expose" section of her article. Others left more detailed descriptions. Tom Streissguth added a link to an online collection of Bly's newspaper articles, while CutOffTies removed an unsourced claim. What if you'd like to see what that unsourced claim was?
You can compare histories between articles by clicking on the radio buttons next to each line:
Then select the "compare history" button at the top.
Past versions edit
You'll see two side by side sections. The first is the original, the second is what was changed.
Spot the difference? The section about "And the Wind Whispered" was removed, because it wasn't properly cited to a reliable source.
You can use these comparisons to see what an editor has done to an article you're working on. It's also how your instructor can see what you've contributed to an article, even if another editor removes it. That's why you should never panic if your contributions get removed!
Review edit
Now you should know how to evaluate Wikipedia articles and their sources, as well as how to cite sources in an article. Let's review with a few questions.
Article quality quiz edit
- It has a "Featured Article" banner on the Talk page. (click to expand or collapse)INCORRECT! Featured Articles are the designation given to the best articles Wikipedia has to offer, as determined by many Wikipedia editors. It's a good indicator of a good article.
- The article represents multiple points of view, even though some perspectives aren't given the same amount of space in the article. (click to expand or collapse)INCORRECT! Articles should reflect multiple points of view neutrally, but should emphasize the most commonly expressed perspective in academic literature about the topic.
- The article draws heavily from a single source. (click to expand or collapse)CORRECT! This is a sign of a weak article that may not be balanced or inclusive of multiple, neutral, points of view.
- It has a very long editing history, with multiple editors working on the same page for years. (click to expand or collapse)INCORRECT! While some controversial articles will have long editing histories, it's not always an indicator of trouble. In fact, many edits could show a lot of strong interest in the article topic. Check the Talk page to find any controversies about the article.
Article quality quiz edit
- It's written by the person or institution that the article is about. (click to expand or collapse)INCORRECT! The author of a press release usually has an interest in presenting that information in the best light. Look for independently written sources.
- The source is from a reliable, independent publisher, and shows various perspectives on the subject from experts in the field. (click to expand or collapse)CORRECT! The source should be independently written, and should reflect a general consensus of mainstream views of a subject, as well as common minority positions of the subject.
- The source has been widely read and appeared on best-seller lists. (click to expand or collapse)INCORRECT! While good sources MAY be popular, popularity itself doesn't indicate that a source is reliable.
When to cite quiz edit
- Only when you use a direct quote from the author. (click to expand or collapse)INCORRECT! You should avoid direct quotes whenever possible, but when you use them, you should cite them. However, it's not the only time you need to cite a source.
- Whenever you cite any information from that source. (click to expand or collapse)CORRECT! Any statement you make that draws from a particular source should be cited.
- When you find one that supports what you want to say. (click to expand or collapse)INCORRECT! You should only say what you find in a source. That way, you'll avoid writing biased articles, or articles that skew toward a particular viewpoint (your own).
- Only when someone adds the "citation needed" tag to your article. (click to expand or collapse)INCORRECT! While you should pay attention to the "citation needed" tag, you always use sources to begin with.
Using source material quiz edit
- Copying a sentence from a source and changing the words to synonyms you find in a thesaurus. (click to expand or collapse)INCORRECT! Changing the words, while maintaining or just slightly changing the structure of a text, is "close paraphrasing," a form of plagiarism.
- Using it to understand a concept, which you then write using your own words, and share on Wikipedia with citations to the original source. (click to expand or collapse)CORRECT! This is the ideal way to use a source.
- Copying a lengthy passage from a book, but providing the name of the author and citing it. (click to expand or collapse)INCORRECT! Copying a lengthy portion of a copyrighted book or article is still a violation of the author's copyright. Unless the book is under a free license or public domain, you shouldn't copy it.
- Using it to craft a compelling and emotional call to action about a pressing human rights issue. (click to expand or collapse)INCORRECT! While you can use Wikipedia and good sources to write about human rights issues you care about, avoid writing to persuade readers. Trust that others will read the information you share and come to their own conclusions about your issue. Remember, the more balanced your article is, the more likely critical readers are to trust the information you share.
Finished edit
You're all done! Remember to check your course page to see when and if your instructor asks you to take any additional Wikipedia training. Happy editing!