سیل آدم گپ گپو
معرفی
ویکی‌پدیای فارسی در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۳ آغاز به کار کرد و در حال حاضر ۷۲۴٬۰۷۰ رتبه هجدهم در فهرست بزرگترین ویکی‌پدیا بر اساس مقاله را داراست. در جدول زیر اطلاعات مفیدی درباره ویکی پدیا فارسی نشان داده شده است (به‌روز رسانی در ۱۰ مه ۲۰۲۰):
| زبان | فارسی |
| رتبه | ۱۸ |
| کد زبان | fa |
| تعداد مقالات (به استثناء صفحات خرد) | ۷۲۴٬۰۷۰ |
| تعداد کل صفحات (شامل مقالات، صفحات بحث و غیره) | ۴٬۶۱۴٬۳۱۳ |
| تعداد کل ویرایش‌ها | ۲۸٬۹۰۱٬۰۵۱ |
| متوسط ویرایش در هر صفحه | ۶٫۲۶ |
| کاربران | ۹۱۹٬۴۲۵ |
| کاربران فعال | ۶٬۲۲۹ |
| کاربران تأییدشده | ۱٬۰۶۷ |
| افشین وخانمش | ۳۴ |
| ویکی‌بان‌ها | ۱۷ |
| دیوان‌سالاران | ۷ |
| بازرسان کاربر | ۳ |
| آموختم نبرد | ۱ |
| ربات‌ها | ۱۸۱ |
| گشت‌زن‌ها | ۲۱۹ |
| گشت خودکار | ۵۷۰ |
| واگردانان | ۲۴۱ |
| پرونده‌ها | ۶۲٬۹۲۹ |
| ژرفا | ۱۸۱ |
رهنمودها/سیاست‌های رفتاری
رهنمودها و سیاست‌های رفتاری اصلی در ویکی‌پدیای فارسی عبارتند از:
| سیاست/رهنمود | نوع | ترجمه‌شده؟ | وضعیت ترجمه | توضیحات |
| حمله شخصی ممنوع | سیاست | بله | بله | این سیاست یکی سیاست‌هایی است که کاربران بیشتر به آن ارجاع می‌دهند و اکثر قطع‌دسترسی‌ها بر اساس این سیاست انجام می‌گیرد |
| نزاکت | سیاست | بله | بله | |
| آزار و اذیت | سیاست | بله | خیر | |
| تهدید قانونی ممنوع | سیاست | بله | خیر | تنها بحث در مورد این سیاست، بحثی پیرامون عنوان و ترجمه سیاست بوده است |
| فرض حسن نیت | رهنمود | بله | خیر | ترجمه از نسخه‌ای قدیمی |
| تعارض منافع | رهنمود | بله | خیر | ترجمه از نسخه‌ای قدیمی |
| برای بیان دیدگاه خود اخلال‌گری نکنید | رهنمود | بله | بله | ترجمه کامل اما از نسخه‌ای قدیمی |
| آداب معاشرت | رهنمود | بله | بله | |
| بازی با سیستم | رهنمود | بله | خیر | |
| جارزنی | رهنمود | بله | بله | بحثی پیرامون محدود کردن تعداد کاربرانی که می‌توان آنها را فراخواند وجود داشت که مورد اجماع قرار نگرفت |
| ویرایش اخلال‌گرانه | رهنمود | بله | بله |
فرایند تسهیل
مرحله اول مشاوره در قهوه‌خانه ویکی‌پدیای فارسی انجام گرفت و همچنین به کاربران این امکان داده شد تا در صورتی که به هر دلیل نمی‌توانند نظراتشان را در محلی عمومی بنویسند، با کارمند بنیاد به صورت خصوصی تماس بگیرند. تعدادی از کاربران در قهوه‌خانه مشارکت کردند و تعدادی رایانامه از برخی کاربران/مدیران دریافت شد.
در مرحله دوم مشاوره، از کاربران درخواست شد تا بر روی اجماع بر داشتن اعلانی بالای صفحه‌های ویکی‌پدیای فارسی نظر دهند. اجماع در این مورد نیز کسب شد و در همه صفحه‌های ویکی‌پدیای فارسی، پیوندی به نظرسنجی قرار داده شد.
سرعت پاسخ
تعداد بازخوردهای دریافتی توسط کاربران در قهوه‌خانه، رایانامه و نظرسنجی به ترتیب نه، هشت و ۹۰۹ بود.
از آنجا که برخی کاربران برای نوشتن نظراتشان در فضای عمومی ویکی‌پدیا احساس امنیت نمی‌کنند، به آنها این امکام داده شد تا به صورت خصوصی و از طریق رایانامه نیز تماس بگیرند. علی‌رغم اینکه تعداد قابل توجهی از کاربران در بحث‌ها شرکت کردند، با این حال پیوندی به نظرسنجی نیز در بالای همه صفحه‌های ویکی‌پدیا افزوده شد.
بازخورد کاربران
کاربران عموماً با داشتن آیین‌نامه فراگیر رفتاری در ویکی‌پدیا مشکلی نداشتند، با این حال بیشتر نگرانی‌هایی که پیرامون رهنمودهای رفتاری وجود داشت مربوط به دو موضوع می‌شد: حمله شخصی (و نزاکت) و حفاظت اسرار. کاربران همچنین پیشنهادهایی در رابطه با آیین‌نامه فراگیر رفتاری دادند از جمله:
- آیین‌نامه فراگیر رفتاری باید کاملاً روشن و شفاف باشد و تمام جزئیات مربوط به نزاکت، حمله شخصی و ... را بیان کند.
- آیین‌نامه فراگیر رفتاری به دلیل اختلافات زبانی و فرهنگی، بهتر است به زبان‌های مختلف ترجمه شود تا کاربران مجبور نباشند یکدیگر را به نسخه انگلیسی ارجاع دهند و بحث درباره درستی یا نادرستی ترجمه آیین‌نامه صورت نگیرد.
- این امکان وجود دارد که گروهی در فراویکی برای بررسی شکایات مربوط به آیین‌نامه فراگیر رفتاری تشکیل داد. این گروه می‌تواند دسترسی مشابهی با دسترسی مدیران داشته باشد و هرگاه که شکایتی وجود دارد، کاربران را به آن گروه ارجاع داد.
- به دلیل نگرانی‌های پیرامون حریم شخصی، دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران ایرانی (از جمله نشانی آی‌پی آنها) باید تنها محدود به افرادی شود که در خارج از ایران زندگی می‌کنند و هیچ‌کس در ایران دارای چنین دسترسی‌هایی نباشد.
- رایانامه‌ها محرمانه است و نباید توسط کاربران افشا گردد مگر در شرایط خاص (مثلاً زمانی که هر دو کاربر به این کاربر راضی باشند یا هیئت نظارت مجوز به این کار دهد).
نظرات مرتبط که توجه کمتری به آنها شد و افراد کمتری در آن مورد صحبت کردند
دو پاسخ مرتبط وجود داشت که توجه کمتری به آنها شد:
- گروه مستقل جدیدی (مثلاً در فراویکی یا بنیاد) باید مسئول رسیدگی به شکایات مربوط به آیین‌نامه فراگیر رفتاری باشد.
- آیین‌نامه فراگیر رفتاری باید با تمام جزئیات به همه زبان‌ها ترجمه شود.
بازخوردهای مثبت
- آیین نامه باید کلی گو ولی واضح و مبین باشد به طوری که با استفاده و بیان تعاریف حقایقی قابل اجرا و اندازه گیری مشخص کند به طوری که بتوان به هر رفتار نمره ای مشخص داد. آیین نامه نباید تصمیم گیری های اساسی را بر عهده افراد بگزارد بلکه باید طوری تدوین شود که افراد مختلف به طور مشابه راجع به مطابقت یا عدم مطابقت آن با آیین نامه نتیجه گیری کنند.و مهم است که آیین نامه نباید یک خروجی صفر و یکی نداشته باشد که بگوید مطابق آیین نامه است و یا خیر، بلکه باید بتواند مشخص کند که یک رفتار تا چه حد قابل قبول است(مثلا نمره دهی کند چه کمی و چه توصیفی) چیز بی نقصی وجود ندارد، ویکی هم دادگاه نیست. آیین نامه یک معیار برای مشخص کردن جهت پیشبرد یک مقاله خواهد بود.
- موافقم اما در صورت بازنگری با مدت زمان مشخص ، مثلا پنج ساله
نگرانی‌های کاربران
- آیا وپ:نزاکت هم قرار است جزئی از آیین‌نامه فراگیر رفتاری باشد؟
- هر زبان و فرهنگ، تفسیری خاص از آیین‌نامه فراگیر رفتاری خواهند داشت و این آیین‌نامه نمی‌تواند در همه پروژه‌ها یکسان باشد.
- آیا مفهوم گنگ و سیالی چون «نزاکت» هم قرار است جزو آیین‌نامهٔ رفتاری باشد؟ اگر آری، آیا قرار است برایش نسخهٔ قطع دسترسی هم پیچیده شود؟ اگر آری، چگونه تضمین داده می‌شود که استانداردها در سراسر پروژه‌ها واقعاً یکسان باشند (اصلاً باید باشند)؟
- آیا قرار است بحثی سراسری در این خصوص در فراویکی هم صورت بگیرد؟ اگر بله، آیا زمانی برای این موضوع مشخص شده؟
- آیا قرار است بنیاد ویکی‌مدیا آیین‌نامه را تألیف کند و سپس به اطلاع پروژه‌ها برساند، یا پروژه‌ها قرار است جداگانه رویش اجماع کسب کنند؟
- چگونه می‌توان مطمئن بود که به یک شکاف دیگر میان اجتماع‌ها و بنیاد (مانند قضیه Fram) ختم نخواهد شد؟
- صرف تصویب قانونی در منع خشونت جنسیتی فایده‌ای ندارد تا وقتی که مجریان قانون در این باره آموزش ببینند. یعنی پلیسی که به او زنگ می‌زنند تا برای جلوگیری از خشونت خانگی به منزلی برود، اگر همان طرز فکر قبل از تصویب قانون جدید را داشته باشد، هیچ کمکی به ماجرا نمی‌کند. به همین دلیل این فعالان و دولت پس از تصویب قانون ضد خشونت خانگی اقدام به برگزاری دوره آموزشی برای دست‌اندرکاران قانون از جمله افراد پلیس کردند.
داستان‌های جالب
- One of the female users has an account with a male name and only a few users know this. She decides to create and edit with another account with a female name. She receives too many emails from male Wikipedians asking her if she needs any help. One of them tries to find her address, occupation, and her phone number as well. He insists to have a connection with her on a social network or in real life. She eventually stops editing with that account and decides to edit with her other account with a male name.
نتیجه‌گیری
مشاوره‌ها در ویکی‌پدیای فارسی نشان می‌دهد که کاربران در ویکی‌پدیای فارسی هیچ مشکلی با داشتن یک آیین‌نامه فراگیر رفتاری ندارند، به این معنی که آنها بدون مشکل خاصی از آن پیروی خواهند کرد. کاربران در حال حاضر سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیای انگلیسی را ترجمه و آنها را دنبال می‌کند. آنها حتی ترجمه‌ها را به روز می‌کنند یا کاربران دیگر را به خواندن صفحه اصلی ترجمه‌نشده در ویکی‌پدیای انگلیسی ارجاع می‌دهند. بنابراین، جامعه به طور پیش‌فرض آیین‌نامه فراگیر رفتاری را نیز دنبال خواهد کرد.
در مجموع می‌توان انتظار داشت که بنیاد ویکی‌مدیا هیچ گونه نگرانی از بابت جامعه ویکی‌پدیای فارسی برای مخالفت با آیین‌نامه فراگیر رفتاری نداشته باشد و کاربران ویکی‌پدیای فارسی همواره از آیین‌نامه فراگیر رفتاری پیروی خواهند کرد.