Universal Davranış Kodeksi/TSS
Outdated translations are marked like this.
Məsləhətləşmələr
- 1. UCoC digər Hərəkat Strategiyası təşəbbüsləri və məsləhətləşmələri ilə, məsələn Hərəkat Nizamnaməsi ilə necə əlaqəlidir?
- UCoC Vikimedia 2030 icma danışıqları və strategiya prosesinin əsas təşəbbüsüdür. Hərəkatın inkişaf strategiyasının müzakirəsi zamanı verilən üçüncü tövsiyə icmalar daxilində təhlükəsizliyin və inklüzivliyin təmin edilməsi idi, ona görə də davranış kodeksinin yaradılması ən yüksək prioritet təşəbbüs kimi qiymətləndirildi. Universal Davranış Kodeksi üzrə məsləhətləşmələrə paralel olaraq Hərəkatın Nizamnaməsi kimi hərəkatın inkişaf strategiyası ilə bağlı digər təşəbbüslər üzrə qlobal müzakirələr aparıldı.
- 2. Yerli məsləhətləşmələr üçün icmalar hansı əsaslarla seçilib?
- 1-ci mərhələdə regional dil məsləhətləşmələri üçün icmaların seçilməsi artım templəri və yerli siyasət davranışının vəziyyəti də daxil olmaqla bir neçə faktora əsaslanırdı. 1-ci mərhələ çərçivəsində bu proses haqqında daha çox məlumatı burada tapa bilərsiniz. Praktiki mülahizə həm də ixtisaslı regional dil koordinatorlarının olmasıdır.
- 1-ci mərhələdə olduğu kimi, 2-ci mərhələ üçün icmaların seçilməsi zamanı çoxsaylı amillər nəzərə alınıb. Birincisi, yerli siyasətlə bağlı müxtəlif dildə olan Vikimedia layihələrində mövcud icra infrastrukturu haqqında məlumatlar idi. Koordinatorlar müxtəlif perspektivləri gətirmək üçün müxtəlif icra səviyyələrinə malik icmaları təmsil etmək üçün seçilmişdir. İxtisaslı koordinatorların mövcudluğu və geniş coğrafi əhatə istəyi də mühüm rol oynadı.
- 3. Vikimedia Fondu UCoC-nin bütün Vikimedia layihələrinə və məkanlarına şamil ediləcəyini elan edibmi?
- Bəli. UCoC İstifadə Qaydalarınin bir hissəsi olacağından, ayrı-ayrı icmalar qlobal siyasətdən imtina edə bilməyəcəklər. Mövcud yerli siyasət və ya praktikaların UCoC ilə ziddiyyət təşkil etməsi ehtimalı varsa, bu məsələlər prosesin əvvəlində qaldırılmalıdır ki, münaqişə həll araşdırılsın və həll olunsun. 2 fevral 2021-ci il tarixindən etibarən Qəyyumlar Şurası UCoC-ni Vikimedia hərəkatı çərçivəsində bütün layihə və fəaliyyətlərə şamil ediləcək siyasət kimi rəsmi olaraq təsdiqləyib. Bu əhatə dairəsi də siyasətin hazırlanması üçün 1-ci mərhələ məsləhətləşmələrinin başlanmasından bəri aydın şəkildə müəyyən edilib və meta, vikimedia-l və bir çox ayrı-ayrı layihələrdə dərc olunub. Kiçik və orta vikilər üçün elanların siyahısı bu səhifədə mövcuddur. Vikidə daha geniş məsləhətləşmələrin təfərrüatlarını burada tapa bilərsiniz.
Tərcümə
- 4. UCoC və onu dəstəkləyən sənədlər bütün dillərdə mövcud olacaqmı?
- UCoC layihə komandası agentlik və könüllü tərcümənin birləşməsindən istifadə etməklə bütün əsas sənədləri və elanları mümkün qədər çox dilə tərcümə etməyə çalışacaq. Bu, vaxt aparacaq böyük bir səydir və biz bunu təkbaşına edə bilmərik. Materialları tərcümə etmək istəyən və ya tərcümələrin yeni dildə mövcud olmasını istəyən könüllülərə ucocproject
wikimedia.org elektron poçtuna yazmağı tövsiyə edirik. Bütün materialları bütün dillərə tərcümə etmək mümkün olmasa da, biz dillər arasında UCoC prosesində geniş iştiraka imkan yaratmağa sadiqik. - 5. Tərcümədə uyğunsuzluq və ya ziddiyyətlər olduqda, layihənin hansı dildə olan variantı rəsmi versiya hesab ediləcək?
- PCD layihə komandası PCD siyasətinin, tətbiq təlimatının və əlaqəli səhifələrin mümkün qədər çox tərcüməsini dərc etməyə çalışır. Bununla belə, tərcümələr mükəmməl deyil, ona görə də tərcümələri tamamlamaq üçün bir sıra strategiyalardan (ödənişli agentlik, könüllülər, şirkətdaxili işçilər və s.) istifadə edirik. Eyni zamanda, strategiyaların hər birinin dəqiqliklə bağlı öz problemləri var. İcmalar bizə uyğunsuzluqları müəyyən etməyə və düzəltməyə kömək etməyə və uyğunsuzluqların həllinin vaxt tələb etdiyini başa düşməyə təşviq edilir. Bu proses başa çatana qədər ingilis versiyası rəsmi olaraq qalacaq.
İcra
- 6. UCoC-nin icrası üçün hansı planlar var, məsələn, onun icrasına cavabdeh kimdir?
- Fondun Qəyyumlar Şurasının (Şura və ya BoT) göstərişinə əsasən, uyğunluq Şuranın təsdiqindən və 2 fevral 2021-ci il tarixində yekun UCoC-nin elanından sonra başlayan layihənin 2-ci mərhələsi üçün prioritetdir. Bu o deməkdir ki, Vikimedia icmaları UCoC-nin yerli icmada necə tətbiq ediləcəyini, şərh ediləcəyini və hörmət ediləcəyini müəyyən edəcək. Bütün maraqlı tərəflər və icmalar mövcud icma təcrübələri, siyasətləri və prosedurları ilə uyğunluğu təmin etmək üçün müzakirələrdə fəal iştirak etməyə təşviq edilir. Nəhayət, UCoC və onun tətbiqi strategiyaları bütün hərəkat üçün əsas xidmət kimi nəzərdə tutulmuşdur. Bu səylərə əlavə olaraq, fərdi layihə icmaları öz davranış kodeksini inkişaf etdirməyə təşviq edilir.
- UCoC-nin pozulması real həyatda, məsələn, Vikimedia Fondu və ya Dostluq Məkanı Siyasətinin də tətbiq olunduğu tərəfdaşlar tərəfindən təşkil edilən tədbirlərdə necə həll ediləcək? Hansı siyasətə üstünlük veriləcək?
- UCoC minimal qaydalar dəstini təmin etdiyinə görə, yerli siyasətlər həmişə ilk növbədə məsləhətləşməli və onlar tətbiq olunaraq qüvvəyə minməlidir. Bu, hər hansı Vikimedia layihəsindəki davranışa aid olduğu kimi hadisələrə də aiddir. UCoC yalnız yerli siyasətlərin və ya icra mexanizmlərinin mövcud problemləri həll etmək üçün kifayət etmədiyi hallarda tətbiq edilir.
- 8. UCoC pozuntuları haqqında şəxsi məlumat vermək azad və şəffaf Vikimedia icma mədəniyyətinə (məsələn, hər kəsin səhifənin tarixini görə biləcəyi) zidd ola bilərmi?
- Artıq şəxsi məlumatların açıqlanmasını və ya gizlədilməsini tələb edən səbəblər, təhdidlər və digər həssas məsələlər kimi bir sıra səbəblərə görə hesabatlar məxfi şəkildə qəbul edilir. Bu cür hesabatlar müntəzəm olaraq Güvən və Təhlükəsizlik/Hüquq Departamenti, Stüardlar, ÇekYuzerlər, Arbitraj Komitələri və digər funksional orqanlarla paylaşılır. İştirakçıların əhəmiyyətli bir hissəsi təqiblər barədə ictimaiyyətə məlumat vermək istəmədiklərini bildirdilər, çünki bu, daha çox düşmənçiliyə səbəb ola bilər. 2-ci mərhələdə mühüm amil şəffaflığın tarazlığı ilə təqib edilən qurbanların müdafiəsi məsuliyyətinin tədqiq edilməsi idi.
- 9. Fond UCoC-nin icrasına cavabdeh olan şəxslərə hansı dəstəyi göstərəcək?
- Fond UCoC-ni inkişafının bütün mərhələlərində dəstəkləməyə sadiqdir: siyasətin hazırlanması, icraya dair məsləhətləşmələr və sonra icra yollarının yaxşı işləməsini təmin etmək. UCoC-nin həyata keçirilməsinin uğurlu olması üçün artıq bəzi addımlar atılır. Buraya UCoC-nin tətbiqinə cavabdeh ola biləcək şəxslərə dəstəyin göstərilməsi daxildir. Məsələn, Fondun İcma İnkişafı komandası onlayn təlim pilot proqramlarına başlamışdır. 2-ci mərhələ məsləhətləşmələrimiz vasitəsilə icma ehtiyaclarını daha yaxşı başa düşdükcə, prioritetləşdiriləcək dəstək növlərini daha yaxşı başa düşəcəyik.
Periodik baxışlar
- 10. UCoC formalaşdıqdan sonra onun periodik baxışları və düzəlişləri olacaqmı? Əgər belədirsə, bunu etməyə kim cavabdeh olacaq?
- Bəli. Fondun Hüquq Departamenti İcra Təlimatları təsdiq edildikdən bir il sonra UCoC və İcra Təlimatlarına baxış keçirəcək. Növbəti baxışlar Hərəkət Strategiyası prosesi tərəfindən tövsiyə olunanlar kimi yeni yaranan idarəetmə strukturları ilə asanlaşdırıla bilər.
- 11. Gələcəkdə təcili dəyişikliklərə ehtiyac yaranarsa, siyasətləri kim nəzərdən keçirəcək?
- Fondun ev sahibliyi etdiyi digər siyasətlər kimi, təcili dəyişikliklər üçün sorğular Fondun Hüquq Departamentinə təqdim edilə bilər. Hüquq Departamenti keçmişdə icma əsaslı düzəliş söhbətlərinə rəhbərlik etmişdir (məsələn, İstifadə Şərtləri 2014/Ödənişli töhfələr düzəlişi) və bu vəziyyətləri asanlaşdırmaq üçün struktur və prosesə malikdir.
Yerli siyasətlərlə ziddiyyət
- 12. Yerli siyasətlər UCoC ilə ziddiyyət təşkil edərsə nə baş verir?
- Şura tərəfindən UCoC qəbul edildikdən sonra bütün Vikimedia icmaları UCoC gözləntilərini yerinə yetirdiklərini təmin etmək üçün mövcud siyasətlərinə baxmağa təşviq ediləcəklər. İcmalar UCoC-dən kənara çıxa və daha mükəmməl siyasətlər hazırlaya bilər, lakin onlar yerli siyasətlərinin UCoC tərəfindən müəyyən edilmiş əsas standartdan aşağı düşməməsini təmin etməlidirlər. Lazım gələrsə, icmalar və Fond siyasətləri uyğunlaşdırmaq üçün birlikdə işləyə bilər. Fond layihə tamamlanana qədər köməklik göstərəcək.
- 13. UCoC artıq yerli siyasətləri və təlimatları olan layihələrə də şamil ediləcəkmi?
- UCoC-nin məqsədi hərəkat daxilində ən əsas davranış standartlarını yaratmaqdır. Yaxşı tərtib edilmiş siyasətləri olan layihələr UCoC gözləntilərinə cavab verir və ya onları üstələyir və ümumiyyətlə qlobal siyasətlərə riayət etmək üçün yerli siyasətlərdə çoxlu dəyişikliklər etməyə ehtiyac yoxdur.
- 14. Hər bir Vikimedia layihəsinin öz davranış qaydaları və bu layihənin istifadəçiləri tərəfindən onların ehtiyacları əsasında yazdığı siyasətlər var. UCoC bu təlimatları və siyasətləri dəyişdirəcəkmi?
- UCoC mövcud, effektiv davranış standartlarını əvəz etmək üçün nəzərdə tutulmamışdır. Əksinə, UCoC bütün layihələr, xüsusən mövcud davranış standartları az olan və ya heç olmayan layihələr üçün əsas standart kimi işləyəcək. İcmalar UCoC-dən daha çox mədəniyyətə uyğun normalar hazırlamaq və ya lazım gəldikdə mövcud təlimatları düzəltmək üçün istifadə edə bilərlər.
- 15. Bəs UCoC bizim icma ehtiyaclarımızı 100% ödəmirsə?
- UCoC, şübhəsiz ki, bütün icma ehtiyaclarını ödəməyəcək. Həmçinin, UCoC-nin gələcəkdə inkişaf edəcəyi ehtimalı çox yüksəkdir. İcmalar bunun üzərində öz siyasətlərini qurmağa təşviq edilir. Məsələn, UCoC deyə bilər: “Siz təkcə fərdi redaktor kimi özünüz üçün deyil, həm də bütövlükdə Vikimedia icması üçün ən yaxşı olana diqqət yetirməlisiniz.” Bu çox genişdir. Artıq bir çox Vikimedia layihələrində bu kimi məsələlərin həlli ilə bağlı daha ətraflı siyasətlər mövcuddur, "Maraqların Toqquşması" kimi. Əgər layihənizdə belə bir cümlə yoxdursa, UCoC-də belə bir cümlə bu mövzuda yaranan hər hansı münaqişələr üçün ehtiyat qayda olacaq. Lakin UCoC bu və ya digər mövzular ətrafında daha ətraflı siyasət hazırlamaq üçün yaxşı bir xatırlatma ola bilər.
- 16. UCoC bütün mədəni kontekstlərə necə uyğunlaşacaq?
- UCoC bütün mədəni kontekstlərə uyğun gəlməyə bilər, lakin layihə müəllifləri onu mümkün qədər əhatəli etmək üçün çalışıblar. UCoC komandası müxtəlif mədəniyyətlərə malik icmalarla əlaqə saxladı və onların rəylərini aldı. Layihə komitəsi layihəni hazırlayarkən həmin təklifləri nəzərə alıb. Əgər layihədə daha çox mədəni boşluqlar görürsünüzsə, xahiş edirik bunu Universal Davranış Kodeksinin əsas müzakirə səhifəsində diqqətimizə çatdırın və bu məsələlər birinci və ya sonrakı illik icmallara daxil edilə bilər.
İstifadə Şərtləri ilə Dublikasiya
- 17. İstifadə Şərtlərinin (ToU) 4-cü bölməsi “Müəyyən fəaliyyətlərdən çəkinmək” kimi davranış siyasətini əhatə etdiyi halda hələ də UCoC-yə ehtiyac varmı?
- Vikimedia İstifadə Şərtlərinin 4-cü bölməsi müəllif hüquqlarının pozulması və ödənişli töhfələr kimi məzmun qaydaları ilə yanaşı bəzi davranış qaydalarına da aiddir. Ancaq bu, hərtərəfli siyahı deyil. Universal Davranış Kodeksi davranış gözləntilərini daha ətraflı şəkildə genişləndirməklə icmalara İstifadə Şərtlərinin 4-cü bölməsini tətbiq etməyə kömək etmək məqsədi daşıyır.
- 18. Nə üçün biz İstifadə Şərtlərinin 4-cü bölməsini yenidən yazmaq əvəzinə yeni UCoC yazırıq?
- İstifadə Şərtlərini oxunaqlı və qısa saxlamaq üçün bəzi məlumatlar digər sənədlərə ayrılır. Məsələn, Lisenziyalaşdırma Siyasəti və Ümumi Lisenziyalaşdırma Siyasəti keçidlər kimi daxil edilmişdir. İstifadə Şərtləri ilə razılaşmaq həmin sənədlərlə də razılaşmaq deməkdir. Universal Davranış Kodeksinin ayrılması, lazım gələrsə, onu daha təfərrüatlı şəkildə izah etməyə imkan verəcək. O, həmçinin bir hərəkət olaraq dəyişən ehtiyaclarımıza əsaslanaraq yeniləməyi asanlaşdıracaq.
Vikimedia Fondunun iştirakı
- 19. Niyə Vikimedia Fondu bu siyasətdə iştirak edir?
- Qəyyumlar Şurası Vikimedia Fonduna prosesə dəstək verməyi xahiş edib. Hərəkat Strategiyası prosesində icma üzvləri tərəfindən irəli sürülən tövsiyələr əsasında UCoC həm könüllülərdən, həm də Fondun əməkdaşlarından ibarət komitə tərəfindən yazılmışdır.
- 20. Əgər kimsə UCoC-ni pozarsa, Vikimedia Fondunun “faktiki” hərəkəti nə olardı?
- UCoC-nin əksər pozuntuları Vikimedia Fondu tərəfindən həll edilməyəcək. Onlar yerli icmalar və ya qlobal funksionerlər tərəfindən idarə olunacaq. İstifadə Şərtlərinin pozulması hal-hazırda eyni şəkildə həll edilir. İcranın dəqiq təfərrüatları İcra Qaydaları təsdiq edildikdən sonra müəyyən ediləcək.
- 21. UCoC səsverməyə məruz qalacaqmı?
- UCoC qaydalarının əsas mətni 2021-ci ilin fevralında Qəyyumlar Şurası tərəfindən ratifikasiya edilib və aktiv siyasətdir. UCoC İcra Təlimatları 2022-ci ildə ratifikasiya prosesindən keçəcək və 2021-ci ilin aprelində Vikimedia Layihə Arbitrlərindən Qəyyumlar Şurasına göndərilən açıq məktubda belə prosedura dair sorğuları əks etdirəcək.
Həyata keçirilməsi
- 22. UCoC İcra qaydaları nədən ibarətdir?
- UCoC İcra təlimatları profilaktik işdən (UCOC haqqında məlumatlılığın təşviqi, UCoC təliminin tövsiyə edilməsi və digərləri) və cavabdehlik işindən (araşdırma prosesinin təfərrüatları, bildirilmiş pozuntuların işlənməsi, bildirilmiş pozuntular üçün resursların təmin edilməsi, pozuntulara görə icra tədbirlərinin təyin edilməsi) ibarətdir. İcma üzvlərinə hamı üçün ən təhlükəsiz iş mühitini təmin etmək üçün icmalar arasında ədalətlik və bərabər olan proseslərlə birlikdə yaxşı əlaqələndirməyə kömək etmək məqsədi daşıyır.
- 23. Təlimatlar dəyişikliklərlə hansı tezlikdə yenilənəcək?
- Həm siyasət mətnində, həm də təlimatlarda periodik nəzərdən, o cümlədən həyata keçirildikdən sonra bir il ərzində baxılacaq.
- 24. UCoC-ə kim nəzarət edəcək?
- U4C kimi tanınan Universal Davranış Kodeksi Koordinasiya Komitəsi. U4C UCoC-nin pozulması ilə bağlı hesabatlara nəzarət edəcək və əlavə araşdırmalar apara biləcək və lazım gəldikdə tədbirlər görəcək. U4C Kodeksin icra vəziyyətini mütəmadi olaraq izləyəcək və qiymətləndirəcək və Vikimedia Fonduna və icmaya UCoC-ə uyğun dəyişikliklər təklif edə bilər. Ehtiyac yarandıqda, U4C Vikimedia Fonduna işlərin baxılmasında kömək edəcək. Lakin, U4C UCoC-ni dəyişdirə, Fond və onun tərəfdaşları arasında fikir ayrılıqlarını həll edə, UCoC-dən yan keçən və ya etinasızlıq göstərən qaydalar yarada ya da UCoC və ya onun icrası ilə bağlı olmayan hər hansı məsələ ilə bağlı hərəkət edə bilməz.
- 25. U4C arbitraj komitələri kimi digər qərar qəbul edən orqanlarla necə qarşılıqlı əlaqədə olacaq?
- U4C, daha yüksək səviyyəli qərar qəbul edən orqanın olmadığı (məsələn, arbitraj komitəsi və ya digər oxşar prosesi olmayan icmalar) və ya daha yüksək qərar qəbul edən orqanların işləri irəli sürdüyü yerdə yekun qərar qəbul edən orqan kimi dayanmaq üçündür. U4C həm də mövcud icra strukturları tərəfindən həll edilə bilməyən ciddi sistematik məsələlər üçün qərar qəbul edən orqan kimi fəaliyyət göstərəcək.
- 26. U4C necə formalaşacaq?
- Layihə Komitəsi U4C Qurucu Komitəsinin yaradılmasını müdafiə etdi. U4C Qurucu Komitəsi U4C-nin yaradılması prosesini həyata keçirtmək üçün Fondla birlikdə işləyəcək icma üzvlərindən ibarət olacaq.