Capacity development for underrepresented communities/Research/rmy
I rodljaribaskiri faza sine resarinaja te rodljarel o thavdipaskoro hali taro dikhljarde bičaleste astarde khedina thaj sine realizirime ko periodi tar 1 juni dži 31 avgust 2020 berš. Oj sine saikerdi taro duj rodljaribaskere alatia:
- anketa savi sine buvljardi dži džene ki khedin; thaj
- intervju strukane dženencar baši khedin.
Rromani ćhib edit
Anketakere pučiba- Demografikane evidentia
P1. Rodi/ling: (jekfareskiri alusarin)
- Muršano
- Džuvljano
P2. Berša: (jekfareskiri alusarin)
- telal 18
- 18–30
- 30–40
- 40–50
- 50–60
- opral 60
P3. Dživdipaskoro than: (harno džovapi)
- ___________________________
P4. Edukaciakiri digra: (jekfareskiri alusarin)
- Avgo digra: Fundavni edukacia thaj terbijatkeribe
- Dujto digra: Strukano sikljovibe/educiribe baši profesia
- Trinto digra: Maškarutni strukani edukacia ko vaktilungipe taro trin berš
- Štarto digra: Maškarutni edukacia ko vaktilungipe taro štar berš
- Pančto digra: Specialistikani edukacia
- Šovto digra: Džidiplomikane akademikane studie, džidiplomikane strukane studie ja specialistikane akademikane studie
- Eftato digra: Postdiplomikane akademikane studie, postdiplomikane strukane studie ja specialistikane akademikane studie
- Oftoto digra: Doktornikane studie
P5. Sien li ani buti? (jekfareskiri alusarin)
- Oja
- Na
P6. Ko savo čhani khuvena ko internet? (jekfareskiri alusarin)
- taro mobilnikano telefoni
- taro tableti
- taro laptop
- taro plesutno kompjuteri
- tar aver aparati
- Pučiba baši čhib
P7. Kobor šukar kerena lafi romane? (jekfareskiri alusarin)
- ič na kerava lafi
- kerava lafi ki šurutni digra
- kerava lafi ki maškarutni digra
- kerava lafi ki anglunipaskiri digra
- kerava lafi sar dajakiri čhib
P8. Kobor šukar džanena te hramonen ki romani čhib? (jekfareskiri alusarin)
- ič na džanava te hramonav
- džanava te hramonav ki šurutni dira
- džanava te hramonav ki maškarutni digra
- džanava te hramonav ki anglunipaskiri dira
- džanava te hramonav sar te phene si mi dajakiri čhib
P9. Kova dialekti tari romani čhib istemalkerena? (jekfareskiri alusarin)
- bugurdžisko
- kovačko
- džambasko
- arlisko
- __________
P10. Kote siklilen I romani čhib? (jekfareskiri alusarin)
- ki familiakiri rota
- ki amalengiri rota
- ki sikljovni/fakulteti
- ko kursia baši romani čhib
- __________________________
P11. Išaretikeren kobor haljovena tumen akale vakerinencar phanle e romane čhibjaja ki Makedonia (jekfareskiri alusarin ki drakhin)
| Vakerin | Ič na haljovava man | Na haljovava man | Haljovava man | Sahneste haljovava man | Na džanava |
|---|---|---|---|---|---|
| I romani čhib ki lakiri vakeribaskiri forma si telo dar taro našalibe. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
| I romani čhib ki lakiri hramome forma si telo dar taro našalibe. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
| I romani čhib si čaleste saikerdi ko makedonikane mediumia. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
| Materialia ki romani čhib ki printime forma si lokheste resutne. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
| Materialia ki romani čhib ki digitalnikani forma si lokheste resutne. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
- Pučiba phanle e Vikipedia-ja
P12. Ko savo čhani istemalkerena I Vikipedia? (butefareskiri alusarin)
- sar drabarutno
- sar redaktori
P13. Kobor fare istemalkerena I Vikipedia? (jekfareskiri alusarin)
- buteder droma ko dive
- jekfar ko dive
- jekfar ko kurko
- jekfar ko masek
- pohari taro jekfar ko masek
P14. Save čhibjate istemalkerena I Vikipedia? (butefareskiri alusarin)
- ki romani čhib
- ki makedonikani čhib
- ki albanikani čhib
- ki khorani čhib
- ki srbikani čhib
- ki bosnikani čhib
- ki vlahikani čhib
- ki anglikani čhib
- aver čhibjakiri edicia
P15. Si li tumen istemalkerutno esapi ki Vikipedia? (jekfareskiri alusarin)
- Oja
- Na
P16. Šungjen li baš aver vikimediakere proektia thaj bašo kolende? (butefareskiri alusarin)
- Barvalipaskiri garavdin (Wikimedia Commons)
- Vikievidentia (Wikidata)
- Vikialavari (Wiktionary)
- Vikihaing (Wikisource)
- Vikicitati (Wikiquote)
- Vikihaberia (Wikinews)
- Vikiuniverziteti (Wikiversity)
- Vikilegarutno (Wikivoyage)
- Vikičhania (Wikispecies)
- Nijek taro liparde
P17. Išaretikeren kobor haljovena tumen e avutne vakerinencar phanle e romane kulturakere isipaja ki Vikipedia. (jekfareskiri alusarin ki drakhin)
| Vakerin | Ič na haljovava man | Na haljovava man | Haljovava man | Sahneste haljovava man | Na džanava |
|---|---|---|---|---|---|
| O teme baši romani kultura čaleste si saikerde ki Vikipedia. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
| I Vikipedia čaleste saikerela statie bašo pendžarde Roma. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
| O statie ki tema baši romani kultura thaj o pendžarde Roma ki Vikipedia nane čaleste bare. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
| O saikerina ko statie baši romani kultura ki Vikipedia si čačikane. | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ | ⃝ |
Anketakere arakhina - Demografia
- Baro butipe taro pučle lafikerutne si terneder taro 40 berša (78,8%), majbut si bukjarne (63,5%) thaj ekvaš si uče edukaciasa (50,0%).
- Phentuke jek trinori taro pučle dživdinena ko Skopje (30,8%), džikote o butipe jekajekhutneste si thanakerdo ko 15 aver dizja ki Makedonia, a but hari dživdinena ko jabane phuvja (1,9%).
- But baro butipe lafikerutne khuvena ko internet taro mobilnikano telefoni (88,5%), numa džanle si thaj o thanleiba tar odola kola istemalkerena laptop (38,5%) thaj plesutno kompjuteri (28,8%).\
- Čhib
- Majbaro kotor taro pučle vakergje kaj džanena I romani čhib (86,5%), а ekvaš lendar lafikerela la sar dajakiri čhib (42,3%). Phanlo e čhibjaja ki hramome forma, o gende si tikneder thaj 65,4% taro pučle šaj te hramonen ki čhib, а 32,7% odova kerena te phene si lenge dajakiri čhib. O romane lafikerutne ki Makedonia majbut istemalkerena štar dialektia, a o istemalkerutne taro kovačko dialekti si majbare gendoja (38,5%). O butipe lafikerutne siklile I romani čhib ki familiakiri rota (63,5%), а džanlo minoriteti siklile e amalencar (34,6%).
- O gndipa si ulavde baš odova I romani čhib si li teli dar taro našalibe ki vakerutni thaj hramome forma, trujal so odola kola si gajlime si buteder tar ekvaš. Majbaro butipe taro pučle gndinena kaj I čhib nane čaleste saikerdi ko makedonikane mediumia (92,3%), sar thaj kaj nane čaleste printime (88,5%) (63,5%) thaj digitalnikane materialia ki čhib (86,5%). O džene učeder digraja edukacia si majpesimistikane baši čhibjakoro statusi ko makedonikani sasoitnipe. O phureder generacie si diso majgajlime baši čhibjakoro statusi, numa gndinena kaj I čhib nane odobor hari saikerdo.
- Vikipedia
- Phentuke sa o puče lafikerutne drabarena I Vikipedia (94,2%), numa but hari lendar lačharena la (5,8%), а salde 7,7% si len istemalkerutno esapi. Džanlo gendo minoriteti taro 40,4% istemalkerena I Vikipedia sakova dive, džikote o ačhutne istemalkerena la pohari.
- I Vikipedia ki makedonikani čhib si dur majpopularno edicia (82,7%), numa džanlo gendo istemalkerela thaj I Vikipedia ki anglikani čhib (38,5%). Salde 5,8% taro pučle vakergje kaj istmalkerena I Vikipedia ki romani čhib.
- Upri trin štarjorja na šungje baš aver vikimediakere proektia. Lendar majbut pendžarde si o Vikievidentia (11,5%).
- Baro butipe taro pučle gndinena kaj ki Vikipedia nane čaleste teme baši romani kultura (86.5%) thaj statie bašo pendžarde Roma (90,4%), sar thaj kaj o statie ko teme baši romani kultura thaj pendžarde Roma si bičaleste bare (84,6%). Trujal duj trinorja jekajek si gajlime bašo čačipe taro statie kola astarena I romani kultura thaj pendžarde Roma.
Pučiba ko intervjuP1. Kobor si bari I khedin tare romane čhibjakere istemalkerutne ki Makedonia thaj savo si lengoro geografikano thanakeribe?
P2. Si li standardnikani vlahikani čhib? Kobor dialektia tari romani čhib lafikerena pe ki Makedonia, savo si o gendo taro lengere istemalkerutne thaj kobor si thanlendutne?
P3. Kobor si resutne o printime materialia ki romani čhib? Kobor lendar si resutne(šaj te arakhen pe) ki digitalnikani forma?
P4. Kobor si resutne o printime materialia baši romani kultura ko aver čhibja? Kobor lendar si resutne ki digitalnikani forma?
P5. Kola si o majbare pharipa e khedinake taro romane čhibjakere istemalkerutne ki Makedonia?
P6. Kola si o majbare zaruria e khedinake taro romane čhibjakere istemalkerutne ki Makedonia?
P7. Kola čhania čhipote sikavgje pe sar majefikasna metodia baši sikljovibe e romane čhibjakere istemalkerutnenge?
Pučiba tar intervju - O oficialnikane evidentia sikavena kaj o gendo romane istemalkerutne si 31.721 dženo, so si bajrovibe ki komparacia e angleder avazikerde gendosa taro trujal 25000 džene.
- Si balkanikani romani čhib kaskoro suporti šaj te arakhel pes ki tastatura. O romane vakeriba nane “dialektia” ki čhibjakiri haljovin. Štar šerutne vakeriba lafikerena pe ki Makedonia tikne turlipancar ko hramovibe thaj lafikeribe.
- O resutnipe taro printime materialia si čorolo. Lila majbut printinena pe ko pervazia taro nesavo proekti tari biradžakiri rganizacia, numa šaj te arakhen pe ko tiknobikinibe ko lil bikinibaskere thana. Si organizacia savate si prvatnikani kolekcia taro lila ki romani čhib.
Ko Evropakoro konsili si kotor kova butikerela baši romani historia, kultura thaj čhib thaj publikuinela lila thaj aver materialia ki anglikani čhib. Lila kola so hramonena baši romano džijani thaj kultura jekajek šaj te arakhen pe ki srbikani, hungarikani thaj slovakikani čhib.
- O edukaciakere videoja, dokumentarnikane filmia thaj televiziakere emisie sikavgje pe sar majefikasna bukja baši romane čhibjakoro sikljovibe.
- Pharipa
- Bišajdipe te sikljol pe I čhib. Nane siklana ki romani čhib. I čhib sikljola pe sar alusaribaskoro predmeti ko sikljovne thanakerde ko reonia kote so dživdinena Roma.
- Nanipe romane sikljovibaskere lila thaj literatura. Šerutno problemi bašo hramovibe romano sikljovibaskoro lil si o uče kriteriumia kola so našti te oven čaljarde.
- Pharipe baši sikavkeribe čhibjakere bukjarne. I katedra baši romani čhib ko Filologikano fakulteti ko Skopje si phanli agjaar so pharo si te sikavkeren pe manuša profesionalnikane kola ka keren sine buti ki čhib. O romane sikljovibaskere lila ko sikljovne butfar si turlu edukaciasa thaj nane strukane ki umal.
- Zaruria
- Harnjaribe e kriteriumenge bašo hramovibe romane sikljovibaskere lila. Zaruri si te lobirinel pe ki radžakiri digra ki te harnjaren pe o kriteriumia thaj te šajdakerel pe e autorenge te hramonen romano sikljovibaskoro lil.